Obraz9 (28)

8.3. Sposoby miareczkowania roztworem EDTA

Miareczkowanie roztworem EDTA może być prowadzone w trojaki sposób: bezpośrednio, pośrednio lub podstawieniowo.

Miareczkowanie bezpośrednie polega na dodawaniu odczynnika miareczkującego do roztworu zawierającego oznaczany jon w obecności odpowiedniego wskaźnika przy dobranej wartości pH roztworu. W ten sposób oznacza się między innymi jony: magnezu, wapnia, cynku, kadmu, miedzi oraz metali ziem rzadkich.

Miareczkowanie odwrotne polega na dodaniu do roztworu zawierającego oznaczany kation nadmiaru zmianowanego EDTA, który następnie jest odmiareczkowany mianowanym roztworem magnezu lub cynku. Metodę tę stosuje się, gdy trwałość kompleksu kationu użytego do odmiareczkowania jest mniejsza niż trwałość kompleksów kationu oznaczanego oraz reakcja pomiędzy kationem oznaczanym a EDTA zachodzi zbyt wolno. Ponadto można ją stosować wtedy, gdy kationy w roztworach o pH koniecznym do miareczkowania wytrącają się w postaci osadów, jak również do oznaczania jonów metali nie tworzących połączenia ze wskaźnikiem. Miareczkowanie odwrotne stosuje się do oznaczania takich jonów metali, jak: mangan, ołów, glin, rtęć, tal, kobalt i nikiel.

Miareczkowanie podstawieniowe polega na miareczkowaniu kationu wypartego z kompleksu. Metodą tą można oznaczać kationy metali, które tworzą z EDTA kompleksy bardziej trwałe niż połączenia jonów magnezu i cynku z EDTA. Miareczkowanie takie przeprowadza się poprzez dodanie kompleksu magnezu z EDTA do roztworu oznaczanego kationu metalu. Zachodzi wówczas reakcja uwalniania jonów magnezu z kompleksu:

M²* + MgY²" —* MY^2-" + Mg²⁺

Magnez wydziela się w takiej ilości, jaka była zawartość oznaczanego kationu i może zostać od miareczkowany mianowanym roztworem EDTA. Metodę miareczkowania podstawieniowego stosuje się najczęściej do oznaczania jonów wapnia wobec czerni eriochromowej T.

8.4. Przygotowanie i mianowanie 0,05 M roztworu EDTA

W celu przygotowania roztworu soli disodowej kwasu etylenodiamino-tetraoctowego (EDTA) o stężeniu 0,05 molowym należy odważyć na wadze technicznej 18,60 g EDTA w postaci soli dwuwodnej i rozpuścić w 1 dm³ wody destylowanej. Jeżeli dysponuje się substancją o wysokiej czystości, można odważyć na wadze analitycznej ściśle 18,6050 g tej samej soli, rozpuścić w wodzie destylowanej i pominąć etap mianowania roztworu. Roztwór EDTA należy sporządzić odpowiednio wcześniej ze względu na słabą rozpuszczalność soli w wodzie.

Na wadze analitycznej odważyć od 0,08 do 0,1 g CaCC>3 (cz.d.a.) uprzednio wysuszonego przez około 5 godzin w temperaturze 120°C. Od-ważkę przenieść ilościowo do kolb stożkowych, rozpuścić dodając około 2 cm³ 2 M HC1 i rozcieńczyć do 50 cm³. Następnie roztwór zobojętnić 1 M NaOH i dodać około 10 cm³ 1 M NaOH w celu zalkalizowania roztworu (pH około 12-13). Miareczkować do zmiany barwy z różowej na fioletową w obecności mureksydu. Miano roztworu EDTA nie ulega zmianie przez długi okres czasu. Zalecane jest jednak jego przechowywanie w butelkach z polietylenu. Stężenie molowe EDTA oblicza się następująco: m

^C~M V

215