Obrza12

strategiczne skrzydła frontu wschodniego. 20 sierpnia rozpoczęły się działania zaczepne na południe od Karpat przeciwko Grupie Armii „Południowa Ukraina", a także szykowano od 14 września nową operację zaczepną na obszarze republik nadbałtyckich. Na centralnym kierunku strategicznym ofensywa wojsk radzieckich dobiegała końca ¹⁸.

Na tym kierunku wyjątek stanowiła wydzielona część wojsk 2 i 1 Frontu Białoruskiego. Miała ona dokończyć otrzymane wcześniej zadanie, które sięgało do rubieży Narwi i Wisły. Dalsze działania przekraczały już ich możliwości. W każdym razie decyzje powzięte w stosunku do tego zgrupowania miały istotne znaczenie dla walczącej Warszawy: na jej kierunku wojska radzieckie w dalszym ciągu prowadziły działania zaczepne, a to budziło nadzieje, że uda się im wreszcie dotrzeć do walczącego miasta i nawiązać bezpośrednie współdziałanie z powstańcami.

Dla Warszawy jednak wytworzyła się teraz bardzo niebezpieczna sytuacja. Dopóki działania radzieckie toczyły się w dużej odległości od miasta, wiązały siły niemieckie z dala od niego, uniemożliwiając nieprzyjacielowi szybkie stłumienie powstania, ale im bardziej zbliżały się do Warszawy, powiększały obawy niemieckiego dowództwa, że walczące miasto niebawem może znaleźć się na pierwszej linii frontu. Stąd też zaczęło ono podejmować kroki, by temu przeciwdziałać. Wyrazem wszczętych w tym celu przedsięwzięć była decyzja wzmocnienia sił von dem Bacha dywizją przesuniętą z frontu.

Tymczasem, jak już przedstawiłem, powzięte przez walczące strony decyzje prowadziły do zaostrzenia walk na kierunku natarcia wydzielonego zgrupowania 2 i 1 Frontu Białoruskiego.

Z tych przyczyn sytuacja w dniu 30 sierpnia w pasach natarcia obu armii 2 Frontu Białoruskiego oraz większości armii prawego skrzydła 1 Frontu Białoruskiego nie uległa zmianom. Nieprzyjaciel wykazywał dużą aktywność i na wielu kierunkach kontratakował, utrzymując bronione z determinacją pozycje. Dowódca 2 A gen. Weiss meldował do Grupy Armii „Środek", iż w tym dniu jego wojska na ogół odparły wszystkie radzieckie uderzenia.

Jedynie natarcie 70 i 47 A rozwinęło się pomyślniej. Wojska 70 A rozbiły zgrupowanie 5 DPanc SS „Wiking" w rejonie Dybowa, Zawad oraz Mokrego i następnie wspólnie z jednostkami 47 A wdarły się do Radzymina, który po gwałtownych walkach zdobyły. Stało się to po raz drugi, gdyż miasto to było już wyzwolone 30 lipca przez 3 KPanc. Również część sił 70 A przerwała obronę niemiecką na północny wschód od Radzymina i nawiązała walki o Borki oraz Beniaminów. Dużą rolę w odniesieniu tego sukcesu odegrała radziecka artyleria i lotnictwo. W meldunkach 9 A z tego dnia ponownie pojawiły się stwierdzenia, iż siły radzieckie będą kontynuowały natarcie w celu przełamania się do Warszawy ^l9.

¹⁸    Rozgrom mcmiecko-faszystskich wojsk, s. 323-330; Historia Wielkiej Wojny Narodowej Związku Radzieckiego 1941 -1945, t. IV, s. 222; S. Sztiemienko, Jeszcze raz o Sztabie Generalnym w latach wojny, s. 110; tenże. Gorące lato, $. 88 n.

¹⁹    Meldunek Grupy Armii „Środek” z 30 sierpnia 1944 r., MID WIH, t. 312, roi. 248, kl. 7803892-7803894.

114