P030511 26

IX

ZAŁOŻENIA REALIZM l SOCJ M-I5TYC7NI\

się kryterium oceny i normą estetyczną Stefan Żółkiewski, czołowy ideolog polityki kulturalnej tego okresu, powiedział z trybuny Zjazdu:

Chcemy, aby literatura pomagała budować socjalizm w Polsce [ I Niech wartość dzieła sprawdza się odpowiedzią rut pytanie, co zdzifi łało dla odbudowy socjalizmu w Polsce, jak wzbogaciło duchowo jego budowniczych jako budowniczych socjalizmu, jako łudzi współczesnych, walczących o pełnię duchowego i materialnego wyzwolenia od ucisku złej, ciemnej, przesądnej, egoistycznej przeszłości {...] Oto postulaty krytyka rzeczywistość polska i współtworzenie jej. zaangażowanie się społeczne pisarza, znajomość marksizmu-Ieninizmu, podstaw teoretycznych kultury nowożytnej, znajomość wielkiej tradycji pisarskiego rzemiosła, szkoła literatury radzieckiej^{1 2}.

Założenia realizmu socjalistycznegoNaczelną zasadą socrealizmu był ścisły związek dzieła z rzeczywistością, którą jednak należało odzwierciedlać w literaturze z uwzględnieniem kilku podstawowych dyrektyw partyjności (zgodności systemu wartości dzieła z linią partii), ideowości (wierności zasadom marksizmu-Ieninizmu) i ludowości (przedstaw tania świata z perspektywy ludu pracującego miast t wsi). Literatura realizmu socjalistycznego miała ponadto odznaczać się optymizmem (pokazywała bowiem budowę nowego, lepszego świata postępującą zgodnie z obiektywnymi prawami historii, co gwarantowało sukces tego zamierzenia), dydaktyzmem (stąd dychotonuczny podział na bohaterów pozytywnych — będących wzorami do

1

   S. Żółkiewski, Aktualne zagadnienia powojennej prozy polskiej. „Kuźnica" 1949, nr 4, s. 1-2.

2

   W. Tomasik, Polska powieść tendencyjna 1949-1955, Problemy perswazji literackiej, Wrocław 1988; W Tomasik. Słowo o socrealizmie, Bydgoszcz 1993; W. Wielopolski, Młoda pnKti polska przekorna 1956, Wrocław 1987; T. Wilkoń, Polska poezja socrealistyczna *» kumek 1949-1955, Gliwice 1992; P Kuncewicz, Poetyka powieści produkcyjnej (w:J Z problemów literatury polskiej XX »teku Księga ,*/*»<•«>*w. Wai szawa 19651 3;J. Lukasiewicz, Mitot*on:efunkcje literatuiy w okmie socrealizmu fw:J Polskie mity polityczne. Warszawa 19%