P1020911 (3)

fizyczne lub kulturowe. „Wysokie” w wyrażeniu „cząsteczki o wysokiej energii” opiera się na metaforze WIĘCEJ TO GÓRA. „Wy/s/e” w wyrażeniu „wyższe lun keje” w psychologii fizjologicznej opiera się na RACJONALNY TO GÓRA. „Niski” w „fonologia na niskim poziomie” (lo\v-level phonology) — co odnosi się do szczegółowych aspektów fonetycznych językowych systemów dźwiękowych — opiera j się na ZIEMSKA RZECZYWISTOŚĆ 10 DÓŁ. (tak jak wyraz „przyziemny”). Atrakcyjność teorii naukowej ma zwią- , zek z intuicyjnym wyczuciem, do jakiego stopnia metafory, jakimi się ona posługuje, odpowiadają czyjemuś doświadczeniu.

—    Doświadczenie fizyczne i kulturowe dostarcza nam j wielu nowych możliwych podstaw metafor orientacyjnych. [ Ich wybór, a także ich ranga różnią się w różnych kulturach.

—    Trudno odróżnić podstawę fizyczną metafory od podstawy kulturowej, ponieważ wybór jednej z możliwych podstaw fizycznych jest związany z koherencją kulturową.

PODSTAWA DOŚWI ADCZ.liNIOWA Ml TAI OR

Niewiele dotąd wiemy o doświadczeniowych podstawach metafor. Z powodu naszej niewiedzy w tej kwestii opisaliśmy metafory osobno, dodając jedynie uwagi o charakterze j spekulatywnym, dotyczące podstaw doświadczeniowych. Stosujemy tę procedurę z powodu niewiedzy, nie zaś ze względów zasadniczych. W rzeczywistości uważamy, ż e b e z odniesienia się do podstawy doświadczę-niowej nie sposób zrozumieć metafory, ani-nawet właściwie je opisać. Na przykład — WIĘCEJ TO GÓRA wywodzi się z zupełnie innej podstawy do-świadczcniowej aniżeli SZCZĘŚLIWY TO GÓRA czy ROZUM TO GÓRA. Chociaż pojęcie GÓRA jest takie samo we wszystkich tych, metaforach, doświadczenia, na I jakich się one opierają, są zupełnie odmienne. Nic chodzi I o to, że istnieje wiele odmian pojęcia GÓRA, lecz raczej o to, że pojęcie pionu wiąże się dla nas z wielorakimi ( rodzajami doświadczeń, dając podstawę wielu różnym metaforom.

for i ich podstawy doświadczeń io w ej byłe podstawy doświadczeniowej do opisu zna Tak więc, zamiast zapisywać WIĘCEJ TO ( TO GÓRA, można by ukazać bardziej zło/ w następującym diagramie:

WIĘCEJ__^:

_    Baza

doświadczeń iowa I

MNIEJ

ROZUM

	Baza
	doświadczeniowa 2

UCZUCIE

Tego typu opis uwydatniłby to, że obi metafory wiążą się ze sobą dzięki podstai niowej i że metafory mogą służyć komunika ki tym podstawom doświadczcniowym.

Nie będziemy się jednak posługiwać- takim nie dlatego, że zbyt mało wiemy o doświadc stawach metafor. Będziemy jednak stale użvy przy formułowaniu takich metafor jak WIĘC Owo „to” należy, wszakże traktować jako zbioru doświadczeń, na których oparta jest r rych pomocą ją pojmujemy.

Podstawa doświadczeniowa odgrywa isto zumieniu, jak funkcjonują metafory, które siebie ze względu na to. że opierają się dzajach doświadczeń. Weźmy, jako przj NIEZNANE TO GÓRA; ZNANE TO DÓŁ je w wyrażeniach: „To jest zawieszone w paw została ustalona”. Podstawą doświadczenie zbliżonego do ROZUMIENIE TO CHWYT* rażeniu „Nie chwytam tego wyjaśnienia”, do przedmiotów fizycznych, schwytanie c/egi

42