P1030067 (3)

uprzemysłowionymi i rozwijającymi się, aby zapewnić sprawiedlj^ reguły gry, Michael Hammer twierdzi, że tylko wtedy można skró^ tydzień roboczy, jeśli wszyscy tak zrobią. Jak wielu innych znawcy gospodarki Hammer uważa, że „jeśli masz płacić tyle samo ^ krótszy czas pracy, to przede wszystkim podnosisz koszt swojeg_Q produktu i możesz to zrobić tylko wtedy, kiedy wszyscy inni mają ochotę zrobić to samo"¹. Niektórzy, np. McCarthy i McGaughy popierają opracowanie systemu ceł, który działałby na rzecz światowej poprawy standardów pracy. Stawki celne byłyby wyznaczane n_a podstawie indeksu mierzącego poziom cen i czas pracy w krajach z których eksportowane są dane produkty. Celem takiego systemu byłoby stworzenie bodźców dla zagranicznych producentów, aby podnosili płace i skracali czas pracy, uzyskując w ten sposób tańszy dostęp do rynków amerykańskich².

Bez względu na konkretny sposób skrócenia tygodnia roboczego wszystkie kraje będą do tego zmuszone w ciągu następnych dziesięcioleci, aby złagodzić skutki spektakularnego wzrostu produktywności w wyniku nowych technologii oszczędzających czas pracy ludzkiej. Skoro maszyny zastępują człowieka w każdym sektorze i gałęzi gospodarki, to trzeba wybierać między sytuacją, w której niewielu zatrudnionych pracuje długo, a wielu nie ma pracy i żyje z zasiłku, oraz krótszym tygodniem roboczym, co umożliwi zatrudnienie większej liczby osób.

Wybór: praca czy czas wolny

Zainteresowanie krótszym tygodniem roboczym objęło w USA nie tylko przywódców związkowych i komentatorów politycznych, ale także szersze kręgi opinii publicznej. Coraz więcej Amerykanów udręczonych stresem po wielogodzinnej pracy i trudami samotnego prowadzenia gospodarstwa domowego, wolałoby zrezygnować

z pewnej części dochodu na rzecz dłuższego czasu wolnego, aby lepiej spełniać obowiązki rodzinne i zaspokoić własne potrzeby. Zgodnie z badaniami Instytutu Rodziny i Pracy z roku 1993, ankietowani deklarowali mniejszą skłonność do wyrzeczeń dla dobra pracy, natomiast chcieli poświęcać więcej czasu i energii swojemu życiu osobistemu³⁴. Wcześniej przeprowadzono ankietę nt. dwóch modeli kariery życiowej: pierwszy pozwala na samodzielne planowanie swojej pełnoetatowej pracy tak, by poświęcić dużo uwagi rodzinie, choć jednocześnie wolniej awansować; drugi narzuca sztywny czas pracy, ale kosztem zaniedbywania rodziny umożliwia szybsze awansowanie. Okazało się, że 78% respondentów wolało więcej czasu wolnego zamiast szybkiej kariery. Zaskakująco wysoki odsetek - 55% ankietowanych - nie przyjęłoby propozycji awansu na bardziej odpowiedzialne stanowisko, gdyby oznaczało to mniej czasu dla rodziny³⁵. W kwestii wyboru między dochodem a czasem wolnym badania Instytutu Rodziny i Pracy stwierdziły, że przeciętny Amerykanin jest gotów zrezygnować z 4,7% zarobków w zamian za więcej czasu wolnego³⁶.

Nowe zainteresowanie problemem zamiany dochodów na czas wolny odzwierciedla wzrost troski milionów Amerykanów wobec obowiązków rodzinnych i własnych potrzeb. Równowaga między czasem pracy i czasem wolnym stała się poważnym problemem rodzicielskim. Coraz więcej dzieci pozostaje samych w domu, ponieważ większość kobiet pracuje zarobkowo. Ponad 7 milionów dzieci jakiś czas w ciągu dnia spędza w domu bez opieki. Niektóre ankiety stwierdzają, że co najmniej 1/3 najmłodszych Amerykanów pozostaje w domu sama. W latach 1960-1986, jak wykazało jedno z badań obejmujących cały kraj, ilość czasu spędzanego z dziećmi przez rodziców w gospodarstwach domowych białych Amerykanów spadła o 10 godzin tygodniowo, a czarnoskórych - o 12³⁷. Skrócenie czasu opieki rodzicielskiej wytworzyło tzw. syndrom opuszczenia. ^{3 4}

1

I Wywiad z 6.05.1994. Michael Hammer twierdzi, że jeśli zmniejsza się liczbę godzin pracy, a z nią wynagrodzenia, to wymaga się od ludzi bardziej społecznego nastawienia, co nie zawsze jest realne. W amerykańskim społeczeństwie jest juz sporo osób, które nie bardzo wiedzą, co mają zrobić ze swoim wolnym czasem, więc tym bardziej będą miały problemy z zagospodarowaniem czasu dodatkowego.

2

McCarthy, McGaughey, dz. cyt. s. 156.

3

³⁴ Suroey Says Employees Less Willing to Sacńfice, „Washington Post" 3.09.1993 s, A2.

■ Robert Haft International Poll, Family Time Is Morę Important Than Rapid Career Admncement: Suroey Shows Both Men and Women Support Parent Tracking, „San Francisco" 28.06.1989 s. 4-5, cyt wg Schor s. 148.

4

i Badania departamentu pracy, cyt. wg Roediger, Foner, dz. cyt. s. 275.

Schor, dz. cyt. s. 12-13.