P1030640

92 /'pwiHittH, post wodoru izm, psy< hoaufl liZfl

i ,ij$\ ffioią (rmu. Wodiliccicimi du feminizmu oiiwcwt to poKiu Ui ty przywrócenia komunikacji mifdiy płciami, prze wari ości o-wanta patriarchainych norm, na których opiera się locjaliza-il,i dziecka w nuklearnej rodzinie. Psychoanalizo poleczona z marksizmem staje się tworzywem wielkich opowieści eman cypacypiych o wyzwoleniu z opresji. Dla feministycznej teorii interesujące w tradycji wypracowanej prze* ten nurt są równie* koncepcje, które exp!iote krytykując paternalistyczny i represywny model, budują jednocześnie nadzieję kultury niercprciywnej, „bez-ojcowskiej” (uaterloze Geselhchaft)¹Dyskusje z założeniami szkoły frankłurckie; feministki podejmują najczęściej w odniesieniu do debaty o postmodernistycznym przełomie w hunianisiyce._;Fe-mmisiki wierne oświeceniowej mctanarracji emancypacyjnej znajdują podstawy dla swojej teorii krytycznej w filozofii inspirowanej przez Jiirgena Haber masa- Feministki, które opowiadają się za rewizją lub odrzuceniem modernistycznej wizji świata, widzą w tradycji szkoły frankfurckiej tylko jeszcze jedną próbę ratowania ideałów intelektualnej formacji, skazaną na upadek².

Drugi kierunek, Bsychoanaliza Lacanowska,) opiera się na rozumieniu psychoanalitycznego dialogu jako drogi do ujawnienia onto-logicznej struktury języka i otwarcia pacjenta na nieskończony ho* ryzom mowy. Odwrotnie niż u frankfurtczyków, gdzie ostateczną podstawą wyjaśniającą jest świadomość, w Lacanowskicj wersji psychoanalizy uprzywilejowaną pozycję zyskuje to, co nieświadome. W tym wypadku celem mc jest neutralizacja jepresji (jak w koncepcji szkoły frankfurckiej), bojuznana jest ona za nieodłączny cleniem kulturowego losu człowieka jako bytu językowego. Większość feministycznych dyskusji o Lacanowskicj koncepcji psychoanalizy koncentruje się wokół kwestii Fal Jusa jako znaku pragnienia, uprzywilejowanego sigmfwtl językowej struktury, opartej na wykluczeniu tego, co kobiece, oraz na relacji między płciami, która - jak stwierdził Lacan - „nie istnieje"¹. Analizowane są w związku z tym postaci „romansu rodzinnego" (figury Ojca i Matki), które w ujęciu Lacana odbiegają od Freudowskiego pierwowzoru.

Feministyczne koncepcje, reprezentujące (^humanistyczny" typ interpretacji psychoanalizy* mc dają stę jednak w całości zaklasyfi-

boni i u izm i ptyr.hoanali

'tTiingr bedfeltmm

I knwać do wyodrębnionych lu nudów azkoły frank furek icj czy myśli I Pacana. Stanowią one bowiem filozoficzne zjawisko, czerpiące także z różnych innych, często bardzo odległych inspiracji, i nic poddają ■ się redukcji do wewnętrznej części jakiejś istniejącej już tradycji I interpretacyjnej. W feministycznych r* interpretacjach psychoana* I li/y budowana jettmsobna i odmienna wizja świata.

I itMili - PRAWDA NAUK! CZY PRAWDA MITU?

Rozróżnienie pomiędzy tym, co dane biologicznie, a tym, czym I człowiek staje się w procesie kulturacji, stanowi podstawę Frcu-I dowskicj teorii seksualności. W odróżnieniu od zajmujących się I tą kwestią biologów i antropologów Freud nadał swojej koncep-I iji wymiar filozoficzny, Czy fakt ten świadczy o jakiejś bliskości I psychoanalizy i feminizmu jako filozofii? A jeśli tak, to czy jest to I jedynie pokrewieństwo oparte na podobnej „zawartości", czy też I można znaleźć między tymi opowieściami o człowieku głębsze, strukturalne podobieństwo? Rozdział ten stanowi próbę odpo-I wiedzi na to pytanie.

Relacja feminizm-psychoanaliza często ujmowana jest przez fe-I niinistki w seksualnych metaforach „pary”, „związku” (udanego | lub nie), „uwiedzenia" (feminizmu przez psychoanalizę lub - rza-I dziej - odwrotnie). Janc Gallop na przykład określa feminizm ' i psychoanalizę mianem strange bedfellows_% a Rachel Bowiby pi-sze o ich chybionym małżeństwie'¹. Mając na względzie tę tradycję, sądzę, że słowa Susan Sontag, mogą posłużyć jako odpowiedni opis skomplikowanej „miłosnej” relacji feminizm-psychoanaliza. Przytoczenie dłuższego cytatu na ten temat w dobry sposób oddaje atmosferę feministycznych wątpliwości. Oto słowa Son rag; „Wielcy pisarze są albo mężami, albo kochankami. Niektórzy z nich zapewniają solidne cnoty męża; niezawodność, zrozumienie, wspaniałomyślność, przyzwoitość. Są także inni pisarze, którym przypisuje się z reguły wartości posiadane przez kochanka, wartości temperamentu raczej niż moralnego dobra. Powszechnie kobiety tolerują w kochanku takie cechy, jak zmienność nastrojów, samolubstwo, nieodpowiedzialność, brutalność, których