p1080013 (4)

Zagadnienia programowe zwią/nne z d/ialalno^cią ludzi były opracowywane zgodnie z historycznym rozwojem (tzw. prawo rckapilulncji). np w toku realizacji tematu „Mieszkanie** uczniowie wykonywali cegiełki, wypalali je. budowali z nich dom i urządzali mieszkanie.

Swoista była organizacja zajęć w ciągu dnia Nie było lekcji, od powiadających poszczególnym przedmiotom nauczania. Treści z ró/n^h dziedzin zeru nowa nc były wokół tematu dziennego ośrodka zainteresowali i realizowane w następujących etapach: ohscrsyagja. kojarzenie w czasie i_ przestrzeni. wyrażanie (Muszyńska. Pańczyk 1991. s. 14).

Obserwacja miała na celu rozwój yniysliŁ^hł^rwa»^ijng£o u dzieci. Były to Cwiczgąia «ypu- wycieczki, nauka rachunków, pomiarów, gromadzenie « seg-

regowaaie dokumentów dotyczących dancgo ośrodka Koiatyępje obejmowało ćwicaawia mające na celu kształcenie umiejętności wnioskówania i mylm logicznego. Przez zaznajamianie z zakresem pojęć życiowych przygotowywano je do tworzenia pojęć ogólnych. Ostatni etap zajęć - wyrażanie - obejmował ćwiczenia mające na celu ckspenowanic przyswojonej wiedzy i umiejętności. Mogło to być wyrażanie przedmiotowe (malowanie, lepienie z gliny, wycinanie, szycie itp.) lub też wyrażanie- oderwane, (czytanie, pisanie), intelektualna werbalizacja własnych myśli i przeżyć powstałych pod wpływem nauki.

Działalność dzieci oparta jest na swobodzie. W szkołach prowadzonych metodą Decroly‘cgo nie korzysta się z żadnych podręczników. Najistotniejszym ź/ódkm informacji dla każdego ucznia jest dzienniczek obserwacji. Zgromadzone w rum wiadomości zostały samodzielnie i aktywnie zdobyte w czasie zajęć. Każde dziecko prowadzi kilka takich dzienniczków, gromadząc wiadomości odpowiadające tradycyjnym przedmiotom w szkole.

Trzy. cztery razy w tygodniu, na pierwszej godzinie poprzedzającej realizację ośrodka, odbywały się ćwiczenia, podczas których wykorzystywano najczęściej tn aktywizujące uczniów. Uwzględniały one utrwalenie.techniki mówienia, czytania i pisania oraz kształtowanie umiejętności matematycznych

Matematyka w programie Decro!y*cgo miała charakter rachunku pomiarowego i porównawczego. Ćwiczenia w mierzeniu długości, masy, objętości i czasu były prowadzone zgodnie z możliwoŚciamn potrzebami dzieci. Informacje na tona! nauki języka ograniczono do ćwiczeń w czytaniu i pisaniu na początkowym etapie. Dccroly nazywa swoją metodę nauki czytania globalno-myś-lowo-wzrokową. Dzieci poznawały zdania dobierane do określonych sytuacji. Ze zdań wyodrębniały wyrazy, a z wyrazów litery. W toku ćwiczeń szeroko wykorzystywano^^, dydaklygzne. Charakterystyczną cechą metody były konferencje- czyli pogadanki przygotowane przez uczniów na dowolnie wybrane tonatz, związane jednak z tematyką ośrodków zainteresowań (za: Muszyńska. Pańczyk 1991, s. 14).

Podsumowując rozważania na temat metody ośrodków zainteresowań, można stwierdzić, iż jej podstawowe teoretyczne założenia to:

1)    zasada wychowania do życia przez życic.

2)    uznanie zainteresowań dzieci za podstawowy czynnik doboru materiału nauczania dla poszczególnych klas.

3)    całościowe ujmowanie materiału nauczania bez dzielenia go na poszczególne przedmioty w czasie opracowywania zjawisk występujących w życiu..

4)    uznanie prawa rckapitulacji za naturalną drogę rozwoju c/lowicka.

Metoda ośrodków j&i&<&csQwań była bardzo trudną i nowatorską metodą.

Wymagała od nauczycieli dużego wysiłku, przygotowania mer ytoiycznc>io oraz pomysłowości. Największą trudność stanowiło wyszukiwanie, przedmiotów obserwacji, która nic mogła być tworzona sztucznie; miała ona odpowiadać PO.Uzcb.oat ucznia. mubudzać, ich zainteresowanie. Jednocześnie powinna zawierać odpowiednio bogaty materiał, niezbędny do realizacji wymagań programowych. Szkoły pracujące tą metodą musiały być doskonale wyposażone w pomoce naukowe, daslatczaiacc bogatego materiału obserwacyjnego.

Metoda ośrodków zainteresowań była znana i stosowana w całej Europie mimo krytycznej oceny, z jaką się spotykała. Zarzucano jej zbyt mocne akcentowanie pozycji dziecka, jego potrzeb i praw w- procesie nauczania i wychowania. Zbyt mało miejsca poświęcała kształtowaniu obowiązkowości, systematycznej pracy i rzetelności wykonywania zadań. Uwaga autora zwrócona była na zninteresnwanip jJzicdt a Poznaniem własnej osoby zrozumienie potizęb

stopniu ukazywała dziecku jego obecność w środowisku społecznym. Mimo szerokiej krytyki jej wartość jest niepodważalna. Po raz pierwszy ujmowała bowiem nauczanie dziecka upośledzonego całościowo. Metoda nauczania opracowana przez Dccroly*cgo przyjęła się w wielu krajach. W Polsce stała się podstawą do opracowaniu teoretycznych założeń metody ośrodków pracy.

1.4. EWOLUCJA MEIODY OŚRODKÓW ZAINTERESOWAŃ UJ. METODA OŚRODKÓW ZAINTERESOWAŃ W POLSCE W LATACH 1922-1939

W Polsce metodę ośrodków zainteresowań w prowadzono jlo sześciu klas szkół spcgalpych dla uczniów upośledzonych umydowo^Miejscem adaptacji była szkoła ćwiczeń przy Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej. Pracowali w niej w tym okresie nauczyciele utalentowani, pełni inicjatywy i zapału do pracy. Nad przebiegiem pierwszych doświadczeń nauczycieli czuwała M. Grzegorzewska i M. WawrzynowskL

Jakie zmiany wprowadzono w programie nauczania i organizacji zajęć - loku adaptacji metody ośrodków zainteresowań do warunków polskich?

Podobnie jak w Belgii, również w Polsce metoda ośrodków zainteresowań stała się oryginalnym, jak na ówczesne czasy, systemem nauczania. Objęła

27