P1080403

Wstęp

niniejszy katalog oraz związana z nia wystawa prezentują szerokiej publiczności dotychczas mało znaną gałąź nauki, a Mianowicie archeologię Muzyczną.

Ten specjalistyczny kierunek zajmuje się badaniami nad prahistorią i najwcteśniejstjii wzmiankami dotyczącymi muzyki i kultury muzycznej, w różnych zakątkach zim.

Jeżeli chodzi o okres prahistorii, skazani jesteśmy wyłącznie na materiały wykopaliście, znacznie później dołączyć można do nich również źródła pisane. Dopiero od średiionwi dysponujemy zapisem nutowym muzyki, początkowo dość sporadycznym i czasem jedynie szczątkowym.

Na archeologiczne znaleziska muzyczne trafia się często w wyniku przypadku; znajduje aę je przy okazji odkrywania osad, zdarza się, że są jedynie pojedynczym okazem. Ich wiek udaje się czasami określić dopiero na podstawie innych eksponatów. Uwzględniając warunki związane z wykopaliskami, niekiedy udaje się zinterpretować rolę odkrytych instrumentów muzycznych, jaką odgrywały w określonej Kuiturze. Punkiem wyjścia jest, po pierwsze, uznanie danego znaleziska (lub jego części) za instrument muzyczny Niejednokrotnie proces klasyfikacji ulega załamaniu właśnie w tym momencie, co kończy się gromadzeniem w magazynie muzealnym Scznych, niezidentyfikowanych przedmiotów.

Poie działania arcr eotoga zajmującego się muzyką uwarunkowane jest następującą liplejoosctą postępowania: najpierw uznaje się. że dane znalezisko jest instrumentem muzycznym, następnie dokonuje się jego pomiaru i sporządza opis. W najlepszym razie można na nim zagrać, z reguły jednak należy dokonać niezbędnych rekonstrukcji, możliwych po zbadaniu właściwości dźwiękowych znaleziska Zainteresowania archeologa skierowane są jednakże nie tylko na same instrumenty muzyczne. Równie ważne jest odkryte prehistoryczne malarstwo jaskiniowe, przedstawiające uprawianą kiedyś muzykę i taniec, jak i akustyka jaskiniowa oraz potencjał muzyczny stalaktytów. Ponadto we wszystkich regionach świata bada się reliefy skalne pod kątem znaków wskazujących na obecność muzyki wśród starych kultur. Akustykę bada się nawet w kamiennych * kręgachTWynifuly^Frpomiarów oparte są wprawdzie na pewnych spekulacjach, nierzadko jednak znajdują także potwierdzenie w badaniach porównawczych z obecnie istniejącymi kulturami.

Naukowcy w różnych regionach świata wyspecjalizowali się w bardzo odmiennych

Smi i inuit dziedzinach archeologii muzycznej, co uzależnione jest od rodzaju odnalezionych instrumentów. [ tak, w Europie, Rosja stanowi centrum przeprowadzania badań instrumentów strunowych uwzględniających paralele etnograficzne. Z kolei w Europie Środkową szczególną uwagę zwraca się na bębny ceramiczne, zaś w krajach leżących wzdłuż Morza Północnego — na prehistoryczne lury i inne rogi, odlane z brązu. W Holandii, w Niemczech i w graniczących z nimi krajach zainteresowanie archeologów koncentruje się zwłaszcza na instrumentach dętych wykonanych z kości lub drewna International Study Group on Musie Archaeology wyznaczył sobie zadania po pierwsze, koordynację wspólnych obszarów zainteresowań badaczy; po drugie, wzajemne wspieranie kontaktów naukowych przez członków tej grupy, w ramach organizowanych kongresów i warsztatów. Dzięki temu możliwa jest

ożywiona wymiana doświadczeń, która nie ogranicza się do kręgu specjalistów, lecz uaktywnia również muzyków, potrafiących odzyskać utracone w minionych epokach dźwięki.

Jednym z nadrzędnych celów tych wszystkich działań jest udostępnienie szerokiej publiczności osiągnięć archeologii muzycznej. Dlatego też ogromnie nas cieszy niniejszy katalog i zaprezentowanie w nim w sposób przejrzysty kultury muzycznej naszych przodków. W tym kontekście należy podkreślić fakt, że uwzględnione tu zostały nie tylko instrumenty do dzisiaj traktowane jako instrumenty muzyczne, lecz również każdy przedmiot, wydający jakąkolwiek formę dźwięku.

*&'; W dyskusji o tycnjinstrumentacWjchodzi B głównie o funkcję, jaką dźwięk odgrywał H - ■'M. w dawnych społeczeństwach. Te nowe ustalenia'oddziaływają stymulująeo fllrtiUŁi na badania i dodają nowych impulsów w muzykologii.

Im.

„., _

ssI&aN

] Przewodnicząca

Internationa! Study Group on Musie Archaeology dawniej: International Council of Traditionai Musie przy UNESCO

|    |t||