Obraz 6 (8)

4.14.2. Kierunki priwł^łowt^o wykoriyatanił

N akeli światowej wytwarza się rocznie ok. 2 min t bezwodnika octowego. Wykorzystuje sif 90 jako czynnik acetylujący zarówno w syntezach prowadzonych w wielkiej skali (np. produkcja acetylocelulozy), jak równiet w skali średniej i malej - których celem jest otrzymanie środków leczniczych, zapachowych 1 innych (rys. 127).

Produkcja acetylocelulozy

Głównym kierunkiem przemysłowej zastosowania bezwodnika octowego jest produkcja acetylocelulozy. Podstawowym surowcem w procesie jest celuloza techniczna (masa celulozowa) o czystości 95%, otrzymywana z surowców roślinnych (drewno, słoma, len, konopie, juta, bawełna) metodami opisanymi w p. 2.1-3-2.

H technice wyróżnia sif dwa rodzaje acetylocelulozy:

-    acetylocelulozę plerwotnę (trioctan celulozy) zawierają'*# w przybliżeniu trzy grupy acetyłowe w jednym merze, tj. 59,0-62,5% wag. reszt octanowych,

-    acetylocelulozę wtórną (mieszanina di-i trioctanu celulozy) za

wierającą 2,2-2,6 grup acetyiowych w jednym merze, tj. 44,0-58,0% wag. raazt octanowych.    '    .,lt

Duie znaczenie techniczne acetylocelulozy spowodowane jest jej roz* puszczalnością w rozpuszczalnikach organicznych i topliwością, dzięki czemu można z niaj prząść włókno, wylewać błony oraz formować przedmioty (ze stopu). Caluloza w postaci pierwotnej (nie acetylowana) jest nietop-liwa i nierozpuszczalna, co spowodowane jest występowaniem pomiędzy grupami hydroksylowymi silnych wiązań wodorowych, które ograniczają ruchliwość cząsteczek .celulozy*    I

Kierunek otrzymywania acetylopochodnych celulozy jest następujący^

celuloza —« acetyloceluloza pierwotna —♦ acetyloceluloza wtórna j Hia jest możliwe uzyskanie acetylocelulozy wtórnej ijcolulozy w procesie j jednostopniowym.

Acetylocelulozę pierwotną otrzymuje się w wyniku wyczarpującej jes- I tryfikacji celulozy bezwodnikiem octowym, która przebłaga według schoma-tai    .    - I

[c_gM_TO_a(OH),]_n ♦ 3n <CH_aCO)_aO —* [c.HtO,<OCOCH_a)_a]_n * 3n CH,C00H .

Reakcja zachodzi w temp. 10-40°C, w Środowisku lodowatego kwasu octowego, wobec kwasu siarkowego jako katalizatora. Kwas octowy lodowaty spełnia rolę rozpuszczalnika tworzącej się acstylocelulozy. Reakcję acs-tylowania poprzsdzsją czynności przygotowawczo, których cslem jest ) zwilżenie (Spęcznienie) celulozy, ze względu ns jej nierozpuezczalność w,

Rye. 127. Zastosowanie bezwodnika octowego w syntezie organicznej

środowisku reakcyjnym. Polegają one na działaniu na ten związek kwasom octowym w bębnach obrotowych, mieszalnikach lub gniotownikach. Spęczniał# celulozę poddaje się acetylowanlu bezwodnikiem octowym w aparacie zaopatrzonym w mieszadło intensywnie mieszające reagenty.' gdy z roztwór acetylocelulozy w kwasie octowym jost bardzo lepki. Masa poraak-

411

I

410