P1100257

Rjs. 2fi.2. RozWud liniowo spolaryzowanego światła na dwie kołowe składowe: a) optycaak nieaktywną, b) optycznie aktywną 26.3. SKRĘĆ AINOŚĆ WŁAŚCIWA

Kai skręcenia płaszczyzny spolaryzowanego światła zależy od 1) rodzaju badanej substancji, 2) grubości warstwy, przez którą przechodzi spolaryzowane kisłu 3) długości fuli stosowanego światła, 4) stężenia roztworu. 5) temperatury' roztwcai 6) masy właściwej (gęstości) roztworu.

Aby możnu było porównywać skręca In ość poszczególnych substancji pn\#i sposób oznaczania skręcalności właściwej:

[a]g, gdzie t jest temperaturą, a D długością fali linii sodowej 7J » m. Skręwlno&i właściwa jest kątem, o jaki skręcona zostanie płaszczyzna spjL-ryzowanego światła o długości fali linii sodowej D przez roztwór o grubości 0,1* zawierający 1 g substancji w l ml roztworu w określonej temperaturze.

Wzór dla skręcalności właściwej ma postać

(2U)

gdzie: ). - długość Fali(najczęściej jest to linia sodu D - 589,3 nm), * - wiś kąta odczytana na skali polarymetru, / - długość polaryzacyjnej rury napefcar badanym roztworem wyrażona w dziesiątych częściach metra, c' - stężenie róm wyrażone w % Wagowych, Q - gęstość roztworu.

Jeżeli stężenie wyrażone jest w g/100 ml, to skręcalność właściwa wytażonijs wzorem

Skręcalnoić właściwa, w większości przypadków, maleje ze wzrostem tempe-r.iiury, ale znane są przykłady odwrotne. Skręcalność wlaśdwu zależy od długości llili: zależność tą nazywa się optyczną dyspersją rotacyjną. W lubi. 26.1 podano wartości śkręcalnośct właściwej niektórych substancji.

Tablica 26.1. Skrtabott właściwi akklórych ubilincjl

Substancja	Skręcalność właściwa M	Rozpuszczalnik 1
I Atropino		woda
Chinina	-15$	etanol
Dekstryna	4-194.3	woda
fruktoza	—93	woda
Glukoza	-32.7	woda
Kokaina	-16,1	chloroform.
Kwas winowy	+1-3*4	woda
Uktow	4-55.3	woda
Sacharoza		woda
Skrobia	+ 196,4	woda
Winian sódowo-potasowy	+29,3	woda

Kąt skręcenia płaszczyzny światła spolaryzowanego jest wprost proporcjonalny do stężenia substancji

a 100

* IB

(263)

Stężenie D-glukozy, dto której [a]J° « + S2^eS\ a stosunek 100/52,5 - 1,894, wyraża się wzorem

(26.4)

c = 1,894 * , g/100 ml

Do oznaczania D-gluko/y stosuje się niekiedy rurę o długości 0,1894 m, n wówczas c » a.

Jeżeli skręculnośó właściwą pomnożyć przez współczynnik Af/100, gdzie M -względna masa cząsteczkowa, to otrzymuje się skręcnlność molową

w i w* • -w    ii

Skulu polarymetru jest wyccchowana w stopniach, noniusz pozwala nu wyznaczanie setnych części stopnia.

Sacharymetr, przyrząd przeznaczony do oznaczania cukru, jest bezpośrednio wycechowany w procentach sacharozy.

Jeżeli odważy się znormalizowaną ilość sacharozy, tj. 26,026 g, rozpuści w wodzie W temp, 20°C, dopełni objętość do 100 ml i zmierzy polaryzację w rurze o długości 0,2 m, to oznaczony kąt optycznej skręcalności wynosi 100® w skali Yentzkego. Przy analizowaniu nieznanej próbki, w której należy oznaczyć sacharozę, odważa się znormalizowaną ilość próbki, dopełnia do objętości 100 ml i mierzy polaryzację w rurze o długości 0,2 m. Na skali Yentzkego odczytuje się od razu procentową za-

385

JS Fi*y«nf raotody