P3040926

3.5. Elementy rozciągane połączone śrubami lub nitami

w zależności od rodząju łączników. W tablicy 3.2, opracowanej na podstawie tablicy 13 normy PN-90/B-03200, wyszczególniono te kategorie.

Tablica 3.2

Kategorie połączeń zakładkowych rozciąganych

Kategorie potoczenia	A	^0	^c 1
Rodzaje potoczenia	śrubowe: -    zwykle -    pasowane -    wysokiej wytrzymałości sprężone Silą $o - 0,35, Rm As nitowe sworzniowe	sprężane siłą So = 0.7 Rm As (cierne) :_:_ -	sprężane Silą So = 0.7 Rm Ag (cierne)
Stany graniczne:	i 1 1	1 | II	1
1-nośności II - użytkowania	ścięcie lub docisk łącznfców poślizg styku
So — s&a rzeczywista w sprężonej śrubie, Rm — granica wytrzymałości materiału śruby. Ag H przekrój rdzenia śruby.

Projektowanie połączenia zakładkowego elementów rozciąganych polega na:

□    wstępnym doborze łącznika o odpowiedniej średnicy i długości wg zaleceń podanych w p.1.8, 1.9, 1.10,

□    obliczeniu nośności łącznika,

□    doborze średnic otworów na łączniki (wg zaleceń podanych w p.1.8, 1.9),

□    doborze i obliczeniu cech geometrycznych nakładek,

□    odpowiednim rozmieszczeniu otworów w elementach rozciąganych i nakładkach,

□    sprawdzeniu nośności połączenia ze względu na liczbę zaprojektowanych łączników,

□    sprawdzeniu nośności przekrojów osłabionych otworami na łączniki elementów rozciąganych i nakładek,

□    wymiarowaniu połączenia zakładkowego.

Połączenia kategorii A obliczać należy w stanie granicznym nośności na ścięcie lub uplastycznienie ścianek elementów (docisk). Zaszeregowane do kategorii A połączenia na śruby wysokiej wytrzymałości (śruby klas 8.8, 10.9, 12.9) sprężane siłą rzeczywistą S₀ = 0,35 R,_n • A_s należy obliczać jak śruby zwykłe, czyli na docisk i ścięcie.

Połączenia kategorii B obliczać należy w stanie granicznym nośności na ścięcie lub docisk łączników, a w stanie granicznym użytkowania na poślizg styku (sprężane siłą S_Q = 0,7 R_m ■ Ag).

Połączenia kategorii C należy obliczać w stanie granicznym nośności na poślizg styku (sprężane siłą S₀ = 0,7 R_m A_s).

Podane kategorie połączeń zakładkowych projektuje się w zależności od rodzaju obciążeń, a mianowicie:

•    połączenia kategorii A i B przy obciążeniach statycznych, zmiennych co do znaku,

•    połączenia kategorii C oraz połączenia pasowane sprężane częściowo lub nitowane przy obciążeniach dynamicznych.

1fl6

3.5.2. Nośność obliczeniowa łączników w zakładkowych połączeniach 3.5.2.1. Stan graniczny ścięcia

Tripitft łącznika <śruby zwykłej, pasowanej. niU, sworznia* w połączeniu zakładkowym rozciąganym może być jedno, dwucięty lub wklodfty w zależności od rozwiązania konstrukcyjnego (rys.3.20). Ścięcie trzpienia łącznika nastąpi wskutek utraty nośności przekrojów ścinanych spowodowanym przekroczeniem w nich naprężeń granicznych. Nośność obliczeniowa łączników w stanie granicznym ścinania zależy więc od właściwości mechan icznych materiałów łączników i od efektywnych ich przekrojów poprzecznych.

Nośność obliczeniową łączników w stanie granicznym ścięcia należy obliczać wg wzorów:

O dla śrub i nitów
S*v-0.46	m Rm Av *	(3.15)
O dla sworzni	[0.4 Rm Al
v * min'	|0,6/?r A	(3.16)

w których:

m — liczba płaszczyzn ścinania Cnp. rys.3.20),

A_v = ś — pole trzpienia nagwintowanego śruby lub trzonu nita i sworznia.

A, — pole przekroju czynnego rdzenia śruby wg PN-82/M-82054/03, przy ścinaniu części gwintowanej śruby Av ■ 0.8 Am dla śrub klas 10.9, A_v = A, dla śrub innych klas,

R_m , R, — własności mechaniczne odpowiednie dla materiałów (gatunków stali) śrub. nitów i sworzni Granice wytrzymałości R_m i granice plastyczności R_ę dla śrub należy dobierać wg PN-82/M-82064.03 stosownie do kategorii połączeń i klasy właściwości mechanicznych, dla nitów wg normy PN-79/M -82903. Współczynnik Oy we wzorze (3.16) należy obliczyć z zależności:

0.5 d _ ,

«v - / - i 1 .

•SMI

gdzie:

d — średnica sworznia, łmss — większa grubość łączonych części Nośność obliczeniową na ścinanie Sr niektórych śrub podano w tablicy 3.3. Podane wartości dotyczą ścinania w jednej płnM/< /y*iiie (m ■ I) no odcinku trzpienia niegwintowancgo.

Tablica 3.3 (PN-90/B-03200] Nośność obliczeniowa śrub zwykłych na rozciągani# I ścinanie

(jednocłętych)

Klasy właściwości mechanicznych śrub (nakrętak)

Symbol klas	3 8(4)	4.6(4)	4 ai4)	34K4)_j	80(6)	0.0(6)	I OĄtfii
_a«lMPsJ	330	400		600	620	000	600
«. (MPs|	190	240	340	300	420	«0	4flQ