P3190286

wojciecit I\g.

^r**b. Osada w Biskupinie, jak i inne osady kultury łużyckiej, nie była miał )*c* miała charakter obronnej osady, rolniczej.

Najazdy Scytów/V W. p. n. e. /j-Geltów^:/l^;vTlII w. p. n. e./, Gotów i Gepidów /I-II w. n. e. / zahamowały rozwój osadnictwa na ziemiach polskich. Równocześ-M nie jednak z tego okresu mamy pierwsze wiadomości pisane o plemionach /Hero -dot, Ptolomeusz/, a licznie spotykane zabytki rzymskie świadczą o rozwijają 1 'Opej się wymianie handlowej /bursztyn z nad morza Bałtyckiego/. Z połowy II w. j -'mamy pisemną wiadomość o pierwszej nazwie miejscowej z terenu Polski. Była to Calissia, utożsamiana z dzisiejszym Kaliszem, miastem położonym nad Pros -ną na tzw. szlaku bursztynowym.    .

Upadek cesarstwa rzymskiego /V w. /, żywiołowa ekspansja Słowian na zachód i południe /V-VI w. / oraz przemarsze Hunnów i Germanów rozpoczynają nowy —okres w rozwoju plemion słowiańskich pomiędzy Odrą a Bugiem^ Wiadomości z dzieł bizantyjskich, ruskich, bawarskich i angielskich z VI-X w. wskazują na stopniowe rozwijanie się na tych ziemiach wspólnot plemiennych, będących za -lążkiem - potwierdzonych źródłami z IX w. - szeregu jednostek politycznych: Po -lan w Wielkopolsce, Wiślan w Małopolsce i Slęzan i Opolan na Śląsku. Z powsta -waniem plemiennych związków terytorialnych wiąże się kształtowanie nowej sie -ci osadniczej na obszarze pomiędzy Odrą a Wisłą, opartej o sieć grodów będących bądź siedzibami władz plemiennych, bądź chroniących granice jednostek te -rytorialnych. Ta sieć grodów - jak to przedstawimy później - była zalążkiem współczesnej miejskiej sieci osadniczej w Polsce.

Szeroko zakrojone badania archeologiczne, rozpoczęte po drugiej wojnie światowej w związku z obchodami 1000-lecia państwa polskiego, przyniosły rewela -cyjne wyniki, odkrywając historykom niespodziewanie wysoki poziom wykształ -conych już form osadnictwa oraz kultury materialnej i rzemiosła ludności sło wiańskiej pomiędzy Bugiem i Odrą w okresie VIII-XIII w. Badania te wyjaśniły genezę wielu miast przed lokowaniem ich na tzw. prawie niemieckim,obalając w znacznym stopniu nacjonalistyczne teorie uczonych niemieckich o kolonizacji terenów środkowej Słowiańszczyzny tylko przez Niemców w XIII i XIV w.

Badania przeprowadzone w Szczecinie, Wolinie, Gdańsku, Poznaniu, Gnieźnie, Wrocławiu, Opolu, Krakowie,Sandomierzu i wielu innych miastach odkryły znacz -ne ośrodki osadnicze funkcjonujące już w VIII i IX w. , a więc znacznie przed wy -stąpieniem państwa polskiego na arenę dziejów. Ośrodek tych osad tworzyły o-bronne grody, usytuowane zazwyczaj w dogodnych, z punktu widzenia strategicznego, warunkach terenowych w pobliżu przepraw rzecznych i węzłów drogowych. Na terenach Polski Centralnej i Północnej sytuowane one były zazwyczaj na nis i kich terenach zalewowych, pozwalających na otoczenie wałów fosą wypełnioną wo -dą. W Polsce Południowej - być może pod wpływem Południowej Słowiańszczy -zny i państwa Wielkomorawskiego - grody te sytuowane były na wzniesieniacfy/np. Wawel w Krakowie, grody w Sandomierzu i Przemyślu/. Grody otoczone były wa -łami budowanymi z układanych na przemian poziomych warstw bali drewnianych, zasypywanych kamieniami i ziemią, a z zewnątrz oblepianych gliną. Wały te do -chodziły do kilkunastu metrów wysokości. Z zewnątrz wały otoczone były fosą wy -pełnioną wodą, a czasem częstokołem z pionowo lub ukośnie wbitych bali. We -wnątrz fortyfikacji znajdowały się ustawione dość gęsto obok siebie budynki drew -niane, zazwyczaj jednoizbowe,przeznaczone na cele mieszkaniowe lub gospodar -cze /ryc. 3;/.

udalnie uzależnioną. Ludność podgrodzi truć jpńeślniczą. Źródła hist

cującą na usługi grodu - tzw. podgrodzia /suburbium/, się hodgwlą bydła, rybołówstwem oraz produkcją rze-

Potrzeby gospodarcze grodu oraz wzrastająca wymiana towarowa prowadziły do narastania wokół grodu osiedla, zamieszkałego przez ludność niewolną lub fe

yczne

np.^re^cje Ihrahima ibn Jakuba, żydowskiego