P4290105

112

Ireno Pietrzak-Pawlouutka

8)    Społeczeństwo polskie wykazało w XIX w. zdolność do twórczego uczestnictwa w rozwoju cywilizacyjnym ogólnoeuropejskim, zarówno przez aktywność kadry technicznej, efektywność pracy klas produkcyjnych, jak i kształtowanie współdziałania samorządnego w formach zastępujących niektóre instytucje administracyjne.

9)    Wszystkie trzy dzielnice objął zasięg informacji uwzględniającej elementy teorii naukowych, a doświadczenia praktyki sprzyjały rozwijaniu kompleksowych i humanistycznych koncepcji przemian gospodarczych, społecznych, cywilizacyjnych w nurcie postępu ogólnoeuropejskiego, reformistycznego¹⁷.

10)    Na progu XX w. lewica społeczna wyprzedzała w swych koncepcjach humanizacji postępu gospodarczo-społecznego i cywilizacyjnego wzorce kapitalizmu; programowała i wywalczyła w następnym półwieczu rewolucyjne przemiany przez uspołecznienie podstawowych gałęzi produkcji i awans klas pracujących zarówno polityczny, jak materialny, cywilizacyjny oraz intelektualny.

ANEKS

PROJEKT KWESTIONARIUSZA BADAŃ NAD ELEMENTAMI NOWOCZESNEJ CYWILIZACJI W EUROPIE ŚRODKOWEJ I W POLSCE

lt Uniwersalne tendencje rozwoju nowoczesnej cywilizacji w Europie od schyłku XVIII w. do 1939 r.:

Podstawowe koncepcje naukowe, oświatowe, empiryczno-technicz-ne określające funkcje cywilizacji na przełomie XVIII/XIX w. Formy i środki przekazu informacji, zasięg dyfuzji (transmisji) dot. koncepcji oraz efektów ich realizacji w krajach inicjujących; Zasięg przestrzenny upowszechniania prototypów w okresie mechanizacji produkcji, transportu, komunikacji (łączności); dysproporcje w przekształcaniu środowiska naturalnego i postępów urbanizacji w różnych strefach Europy.

II. Dynamika rozwoju sektora przemysłowego oraz infrastruktury w okresie industrializacji, bariery nakładów inwestycyjnych; asynchroniczny rozwój cywilizacji produkcyjnej w krajach Europy Środkowej w XIX w.

Społeczne koszty rozwoju cywilizacji w kapitalizmie, niedorozwój infrastruktury socjalnej, oświaty zawodowej, degradacja klas pracujących, deformacja warunków bytowych w aglomeracjach przemysłowych.

Funkcje pozytywne i negatywne wzorców cywilizacji krajów inicjujących w krajach adaptujących.

¹⁷ F. Bujak, Nauka a społeczeństwo, Warszawa 1930; Historia Nauki Polskiej, red. B. Suchodolski, t. III (do 1862) Wrocław 1978. Dokumentacja bibliograficzna do t. 3 (w oprać.); P. Rybicki, Rola nauki w kształtowaniu nowoczesnej kultury polskiej (zarys problematyki) [w:] Narodziny i rozwój nowoczesnej kultury polskiej o. c. (Uzupełnienia) Toruń 1974; K. Wyka, Warunki i przebieg rozwoju kultury polskiej w drugiej połowie XIX wieku; kultura polska w latach 1900—1914 [w:J Historia Polski (IH PAN) t. III, cz. 1, Warszawa 1967, s. 685—767; ib. cz. 2, Warszawa 1972, s. 801—30; Bibliografia bieżąca historii nauki i techniki (dodatek do „Kwart. Historii Nauki i Techniki”). Zakład Hstorii Nauki i Techniki PAN (od 1977: Instytut Historii Nauki, Oświaty i Techniki PAN), Warszawa.