PC190016

urodzenia, wieku rodziców, odległości czasowej między kolejnymi d, zami, z podziałem dochodu przypadającego na jednego członka rod^T zagęszczeniem mieszkania czy wykształceniem rodziców. Wymieni czynniki często sprzężone są ze sobą. Stąd też dzieci pochodzące z rodm wielodzietnych przeciętnie cechuje gorszy rozwój fizyczny niż dztą, z rodzin małodzietnych.

Przeżycia psychiczne mogą powodować zwolnienie tempa rozwiń Pobyt dziecka w żłobku rozluźnia więzy psychiczne z matką i powoda., ograniczenie ruchliwości. Także dzieci pochodzące z małżeństw rozŁj. tych, dotkniętych patologią społeczną, wychowujące się w rodzinach tą stępczych, a zwłaszcza w zamkniętych zakładach opieki społecznej, kazują znaczne opóźnienia rozwoju fizycznego i psychicznego. Zaburzenia rozwoju będące rezultatem nieprawidłowości w środowisku psycha, społecznym dziecka określane są jako „nieorganiczny zespół opóźnienia rozwoju" (NZOR), (Woynarowska 1998).

Szkoła, a zwłaszcza rozpoczęcie nauki szkolnej, sztywna organizacja zajęć przyczyniając się do ograniczenia ruchliwości dzieci w pierwszych klasach (7-9 lat) powoduje szereg ujemnych skutków, takich jak nerwowość dzieci, zaburzenia rozwoju (notorycznego czy wady postawy.

4.3. Wpływ żywienia na rozwój

Spośród wielu czynników egzogennych odpowiedzialnych za przebieg rozwoju, jako czynnik główny wymieniane jest żywienie. Żywienie ma wpływ nie tylko na przebieg rozwoju postnatałnego, ale także nawet na obumieranie i resorpcję płodów. Wpływ niedoborów pokarmowych w okresie rozwoju płodowego jest nieco mniejszy i bardziej odbija się na organizmie matczynym niż na potomnym.

Niedożywienie kaloryczne matki zdaje się powodować trwałe ograniczenie wielkości noworodka. W okresie niemowlęctwa żywienie matki jest podwójnie ważne, chodzi tu o długość okresu karmienia piersią oraz o to, że mleko matki obok składników odżywczych zawiera ciała zabezpieczające dziecko przed infekcjami (Wolańskt 1983 a).

Energia uzyskana z pożywienia jest niezbędna dla funkcjonowania organizmu - działania mięśni, normalnego przebiegu rozwoju, zachowania stałej ciepłoty. Braki i niedobory pokarmowe mogą przerywać cykle menstruacyjne kobiet i powodować bezpłodność mężczyzn. Niedobory

żywieniowe powodują opóźnienie rozwoju zwłaszcza u chłopców (opóźnienie rozwoju fizycznego, motorycznego i psychicznego).

Wyraźne są związki między ticzbą posiłków mięsnych w tygodniu a wiekiem uzyskiwania dojrzałości płciowej. Większe spożycie przyspiesza dojrzewanie. Oprócz ilości i jakości posiłków na rozwój fizyczny wpływa zwłaszcza ich częstość. Rzadsze, obfite lub nieregularnie spożywane posiłki sprzyjają odkładaniu się tkanki tłuszczowej.

Niedożywienie, nawet niewielkiego stopnia, bardzo poważnie ogranicza zasoby podskórnej tkanki tłuszczowej, jak też rozwój tkanki mięśniowej Przy znacznym niedożywieniu rozwój mięśni szkieletowych zostaje poważnie ograniczony.

Czas kostnienia, rozrost kości i zarastanie tarcz wzrostowych jest bardzo ściśle związane z ilością spożytych kalorii. Jest jednak ciekawe, że niekiedy bardzo żle żywione dzieci w jednych populacjach mają grubszą warstwę korową kości, aniżeli dzieci dobrze żywione z innych populacji. Wskazuje to na rolę czynnika konstytucjonalnego (Wolański 1983a).

Wadliwe żywienie w zależności od jego charakteru wywołuje samo przez się wiele schorzeń bądź ułatwia powstawanie innych stanowiąc tło szybkiego ich rozwoju. Podstawowe błędy żywieniowe wynikają z (Szponar 1994):

-    nadmiaru zjadanego pożywienia,

-    niedostateczne] jego ilości w dziennej racji pokarmowej,

-    złego zestawieniu produktów i racji pokarmowych prowadzące do nie-zbitansowania ilości składników odżywczych zawartych w pożywieniu.

Do najważniejszych wad w żywieniu o charakterze jakościowym należą takie, jak (Szponar 1994):

-    niskie upowszechnienie karmienia piersią dzieci w pierwszym roku życia,

-    nieregularne spożywanie posiłków,

-    zjadanie ich w pośpiechu i stanach dyskomfortu emocjonalnego,

-    niewłaściwa temperatura zjadanych potraw,

-    spożywanie żywności zanieczyszczonej substancjami szkodliwymi dla zdrowia bądź zakażonej patogenami.

Nadkonsumpcja sprowadza się do spożywania większej ilości pożywienia aniżeli wynika to z fizjologicznego zapotrzebowania organizmu. Dotyczy to szczególnie:

-    zbyt dużej ilości energii pobieranej z pożywieniem,

-    zbyt wysokiej ilości zawartej w pożywieniu energii pochodzącej z tłuszczów,

53