P1170437

Janusz Ostoja-Zagórski

PROBLEMATYKA DEMOGRAFICZNA I GOSPODARCZA LUDNOŚCI KULTURY ŁUŻYCKIEJ NA POMORZU

Wstęp. Zagadnienia związane z szeroko rozumianą działalnością gospodarczą ludności kultury łużyckiej stanowią od dawna przedmiot moich szczególnych zainteresowań badawczych. Zamknięciem pewnego etapu tych badań była wydana niedawno książka poświęcona przemianom osadniczym, demograficznym i gospodarczym w okresie halsztackim na Pomorzu (J. Ostoja-Zagórski 1982). Pisałem ją w latach 1975—1979 i obecnie, kiedy pojawiła się możliwość powrotu do tych zagadnień, właśnie w odniesieniu do Pomorza okazało się, iż niektóre szczegółowe wymagają rewizji, inne rozwiązania pozostają —- jak mi się wydaje - nadal aktualne. Zastanawiając się nad ujęciem problematyki gospodarczej ludności kultury łużyckiej, zasiedlającej w młodszych fazach epoki brązu i w okresie halsztackim tereny Pomorza i czytając raz jeszcze dobrze znane mi teksty oraz opracowania najnowsze', doszedłem do wniosku, iż silnie akcentowany w mojej pracy związek populacji ludzkich ze środowiskiem przyrodniczym, które miało, jak wiemy, istotny wpływ na mechanizm dokonujących się w pradziejach przemian gospodarczych, nie został przeceniony. Co więcej, utwierdziłem się w przekonaniu, iż szanse odtwarzania minionych struktur gospodarczych stwarza z jednej strony podejście systemowe, z drugiej natomiast ekologiczne ujmowanie relacji człowiek — środowisko przyrodnicze.

Podejście ekologiczne do problematyki gospodarczej populacji pra-

¹ Dotarcie do najnowszej literatury umożliwił mi pobyt w Republice Federalnej Niemiec w ramach stypendium Alexandra von Humboldta. W związku z prowadzonymi Km badaniami nad podstawami gospodarczymi epoki brązu w Europie Środkowej mnożony jestem ustosunkować się krytycznie do moich niektórych wcześniejszych ustaleń także w odniesieniu do Pomorza.