Polska Poezja XV w1

62 POLSKA POEZJA ŚWIECKA XV WIEKU

Wetknie za nadrę kapicę,

^4S0 Zawodem na koniu wraca,

A często kozielce przewraca.

Kiedy mnich na koniu skacze,

Nie weźrzałby na nalepsze kołacze; Umaże się jako wiła,

⁴⁵⁵ A wżdy mu ta rzecz barzo miła. Gdy piechotą jimie biegać,

Muszę mu naprzód zabiegać — Azaż ci ji czarci niosą,

Jedwo ji pogonię z kosą!

⁴⁶⁰ Nie dba, iż go kijem biją,

Zawód biega — skrzyw[i] szyję;

A drugdy mu zbiją piece,

w. 449 nadra — pazucha, zanadrze; kapica — habit, długi kaptur.

w. 450 zawodem — cwałem, galopem; wraca — w rkps.: wradzą.

w. 451 kozielce przewracać — fikać kozły, tu: spadać z konia.

w. 453 weźrzeć — spojrzeć.

w. 454 umazać się — ubłocić się.

w. 455 wżdy — zawsze; rzecz — zajęcie.

w. 456 jimie (jąć) — zacznie^.

w. 456—459 Rozdrażnienie Śmierci z powodu biegającego mnicha łatwo można zrozumieć, jeśli pozna się obowiązujące ówcześnie zasady. Jedna z nich mówiła: „osoby duchowne i kobiety ze względu na powagę swego stanu nie powinny biegać, chyba że do umierającego lub do ognia” („religiosi et mulieres propter sui status honestatem currere non debeant, nisi ad morientem et ignem”), [Domenico da Capranica], Speculum artis bene moriendi, [Koln, ok. 1495], k. B v.

w. 457 naprzód zabiegać — wybiegłszy naprzód, zastępować drogę.

w. 458 azaż — czyż.

w. 459 pogonić — dogonić, dopędzić.

w. 461 zawód biegać - biegać w zawody, szybko biegać; skrzywić szyję — skręcić kark; w rkps.: szkrzyw szygyv. w. 462 drugdy — kiedy indziej.

A wżdy się w niem coś złego miece — A wżdy za niem biegać muszę,

⁴⁶⁵ Aż s niego wypędzę duszę.

Mówię to przez kłamu, wierę,

Dam ji czartom na ofierę.

Kustosza i przeora Wezmę je do swego dwora;

⁴⁷⁰ Z opata sejmę kapicę,

Dam komu na nogawicę;

Z kaplerza będą pilśnianki.

Suknia będzie pachołkom na lanki; Odejmę mu torłop kuni,

⁴⁷⁵ A nie wiem, gdzie się okuni;

Odejmę mu kożuch lisi I płaszcz, co nazbyt wisi;

Koniecznie mu sejmę infułę I dam za szyję poczpułę.

w. 463 w niem się coś złego miece — miota się w nim zły duch. w. 466 przez kłamu — poważnie, nie żartując; wierę — doprawdy, zaiste.

w. 467 dać na ofierę — oddać w moc. w. 468 kustosz — przełożony nad kilku klasztorami, w. 469 je — ich; dwora dworu, w. 470 sejmę (sjąć) — zdejmę, ściągnę.

w. 471 nogawica — część ubrania okrywająca nogę, rodzaj pończochy.

w. 472 kaplerz — szkaplerz, część stroju zakonnego w kształcie płata okrywającego piersi i plecy; pilśnianki — obuwie filcowe (z pilśni).

w. 473 suknia — tu: habit; pachołek — chłopiec; lanka — rodzaj koszuli męskiej, szata wierzchnia.

w. 474 odjąć — zabrać, odebrać; torłop — futro, w. 475 okunić się — odziać się w futro.

w. 478 koniecznie — na koniec, w końcu; infuła — liturgiczne nakrycie głowy dostojników kościelnych; w rkps. ymphula.

w. 479 poczpuła — uderzenie; dać za szyję poczpułę — dać komuś w kark.