r8 (3)

22 Rozdział 1. Odprężenie v czasie zajęć Ruch i relaks w czasie nauki

Jeśli chcemy rozładować stres szkolny, przede wszystkim powinniśmy zezwolić naruchi wręcz dopingować do ruchu! Nie mam tu na myśli pauz między lekcjami (na których, mam nadzieję, ruch jest dozwolony!). Wielu nauczycieli stosuje także w czasie zajęć regularnie ćwiczenia rozluźniające lub gry ruchowe, gry taneczne czy gimnastykę śródlekcyjną. Nie tylko sprawia to uczniom radość, ale rozładowuje niepotrzebne napięcia i stymuluje do nauki. Planując zajęcia, powinniśmy uwzględniać potrzebę ruchu. Po pierwsze, chodzi o zniesienie ograniczającego przymusu siedzenia. Pierwsza zasada dydaktyczna nowego austriackiego planu nauczania w szkołach podstawowych brzmi:

„Przy planowaniu zajęć należy zwrócić uwagę na to, aby uwzględnić szczególną potrzebę ruchu dzieci. Istnieje w czasie lekcji wiele sytuacji, które w żadnym razie nie wymagają przymusu siedzenia. W czasie zajęć należy robić przerwy na gimnastykę śródlekcyjną w postaci ćwiczeń gimnastycznych, gier ruchowych i innej aktywności motorycznej” '.

Ćwiczenia ruchowe wprowadzają rozluźnienie fizyczne, są również istotne dla ogólnego wychowania fizycznego; umożliwiają wczucie się w swoje ciało; uświadamiają uczniom napięcia wynikające ze stresu i pomagają w bardziej zmysłowym postrzeganiu ciała. Znani przedstawiciele wychowania w ujęciu holistycznym wskazują na to, że umiejętność rozluźniania się powinna stać się jednym z podstawowych zadań szkoły. H.G. Pctzold. przedstawiciel pedagogiki Gestalt. uważa że:

„Ćwiczenia relaksacyjne... powinny stanowić część planu nauczania obok nauki czytania, pisania czy liczenia. Nieumiejętność prawidłowego rozluźniania się stanowi dla wielu ludzi bardzo istotny problem, który często może być przyczyną zaburzeń natury psychosomatycznej, zwłaszcza gdy na stres wywołany błędną adaptacją reaguje się napięciem, na skutek czego wykształcają się strefy chronicznego napięcia. W szkole zorientowanej na osiąganie wyników procesy takie można często obserwować w sytuacjach przeforsowania. Koniecznie należy więc zmienić schematy lak ich sytuacji i w ten sposób wyrwać przyczynę »z korzeniami«. Opanowanie aktywnych technik relaksacyjnych trzeba potraktować jako ważną pomoc, ponieważ ani w szkole, ani w sytuacjach codziennych w warunkach wysoko rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego nie uda się uniknąć sytuacji obciążających. Poza tym należy pamiętać, że wicie dzieci... przychodzi do szkoły z zakodowanym już wzorcem zachowania polegającym na reagowaniu na stres napięciem"².

¹ Pl;m iumc/;mi;i S/koly Pows/a liiK ). 1‘JNfi, f»(» *

. i»_.—1_* ....    iu7y litu

Rozładowanie stresu w szkole na co dzień

Jeżeli stres i strach mają być skutecznie rozładowane, (o, zgodnie Z przeprowadzonymi badaniami, zbyt duże oczekiwania nic są usprawnili iw ione.Króner i inni mówią o dziesięciogodzinnym programie w iiomn gil autogenicznym, który nie spowoduje jednoznacznej redukcji ogólnego Xt ruchu, strachu przed egzaminem i strachu sytuacyjnego w sytuacji eg/a tninu. Same ćwiczenia odprężające nie wystarczą. P. Marschall naiomi.r.i Utwierdza, iż łączony program relaksacyjny może mieć pozylywnr skuiki W rozładowaniu stresu i strachu. Uczniowie są systematycznie wpiowa lizani przez terapeutów w zagadnienia techniki relaksacyjnej i dodatkowo liczą się reagować na sytuacje stresowe, realizując ćwiczenia wyohia/m I gry na role'. W normalnej rzeczywistości szkolnej brakuje jednak w pi o gramie miejsca na tego rodzaju ćwiczenia, a nauczyciele nic są pi/ygoio wani do ich prowadzenia. Z kolei z rozmów z nauczycielami wyniku, /i uczniowie już na skutek okazjonalnie prowadzonych ćwiczeń relaksm i i nycli stają się spokojniejsi i potrafią lepiej się koncentrować w czasie Ir stów. Publikacja Akademii Pedagogicznej w Zams (Tyrol) poda|c, ze In / ba błędów ortograficznych w czasie dyktand spada o 33 promil po znslo Howaniu muzyki w połączeniu z ćwiczeniami relaksacyjnymi Mo/im więc przyjąć, że ćwiczenia relaksujące wpływają korzystnie na k 11 mai nu uczania, a co za tym idzie, nauka powoduje mniejszy stres.

Poniżej wymienione ćwiczenia mogą być przeprowadzane okazpmul nie, w celu szybkiego redukowania napięć:

-    przed testem proponujemy „podróż w krainę fantazji" („Wyobiaz su bie, że wędrujesz po kwitnącej łące...”);

-    po zakończeniu pracy klasowej wprowadzamy ćwiczenia uspokii|it|i| ce („Wsłuchajcie się w odgłosy płynące z zewnątrz...”);

-    w czasie godziny lekcyjnej wprowadzamy ćwiczenia fizyczne (,,l'i ze ciągamy się jak koty...”).

Jeśli jednak skutecznie chcemy rozładować strach przed szkolą, wuw czas należy podjąć następujące działania:

-    rozmowy na temat sytuacji, które wywołują strach, i mówimy o nega tywnych uczuciach z tym związanych (np. przed klasówką: „Nie uda nu się tego napisać”); *

~ trening relaksacyjny, żeby nauczyć się samodzielnie wywołać icaluąę odprężającą (np. za pomocą sygnału relaksującego: „Jestem zupełnie spo kojny”);

¹ 1‘m Marscliall, l'Mł-1, Kmnci i in., I0K2.1’alrz po/a lym program treningowy dla nainw cieli u Hol im- W apoii/Nll il llliiillci, IOX(>.

' Kiohinlm lilci. I 'IK I, pi/ylm /uiiy lak/e u liicnna. 1‘IKfi