rozdział 4 (37)

gi i jej świadczenia, niemożność przechowywania i trudność standaryzowa- _: nia. Usługi bywają sprzedawane w czystej postaci (np. porady adwokackie, ; nauczanie) lub wspierają sprzedaż dóbr (np. usługi instalacyjne, naprawcze).

Dobra konsumpcyjne klasyfikuje się także na podstawie kryterium zachowań konsumenta w procesie planowania i dokonywania zakupów. Kryterium to uwzględnia nawyki konsumpcyjne, sposób postrzegania i dokonywania wyboru towaru oraz częstotliwość zawierania transakcji. .

Dobra wygodnego zakupu (dobra częstego zakupu) są nabywane bez większego zastanowienia, ponieważ ich cechy użytkowe i ceny są znane Wcześniej (np. pieczywo, nabiał, prasa). Konsumenci pragną kupować je bez wysiłku, tzn. najbliżej miejsca zamieszkania i w jednej placówce.

Dobra wygodnego zakupu dzielimy na:

1) podstawowe,

. 2) nabywane pod wpływem impulsu, .    , . ' .    \

3) nabywane pod wpływem nagiej potrzeby.

Dobra podstawowe, określane też mianem dóbr stałego popytu, są przedmiotem zakupów rutynowych. Sprzedaż tych dóbr odznacza się masowością, konkurencyjnością cenową, niskimi marżami jednostkowymi i dużą lojalnością konsumentów wobec marek (np. herbaty, kawy, popularnych kosmetyków).

Dobra nabywane pod wpływem impulsu kupuje się bez wcześniejszego planowania i poszukiwania, Są to z reguły artykuły-drobne i tanie (np. gazety, cukierki, guma do żucia). Umieszcza się je najczęściej przy sklepowych kasach, aby nabywca łatwo je zauważył.

Dobra nabywane pod wpływem nagłej potrzeby są poszukiwane w wyniku zaistnienia różnych nieprzewidzianych zdarzeń. Lokalizuje się je w wielu punktach sprzedaży, podobnie jak dobra kupowane pod wpływem impulsu (np. parasole na wypadek deszczu, łopaty po obfitych opadach śniegu).

Dobra wybieralne (dobra okresowego zakupu) kupowane są po przemyśleniach i kalkulacji. Nabywca porównuje ich właściwości użytkowe, jakość, ceny, kształt i in. Ponieważ nabywane są rzadko, sukces sprzedawcy zależy przede wszystkim od zapewnienia możliwości satysfakcjonującego wyboru towaru, a nie od czasu dotarcia do miejsca sprzedaży. Ponieważ produkty wybieralne występują w licznych odmianach, ich zakupy wymagają udziału sprzedawcy, którego zadaniem jest udzielanie informacji i porad. Obrót tymi towarami jest wolniejszy, co uzasadnia stosowanie wyższych marż.

Produkty specjalne (epizodycznego zakupu) odznaczają się niepbwta- ■; rzalnymi cechami, które dla nabywców są ważniejsze od ceny i wysiłku

przeznaczonego na ich pozyskanie, a nawet czasu wejścia w posiadanie. Zakupy produktów specjalnych są planowane z czasowym wyprzedzeniem. Klient pragnący nabyć samochód marki „Mercedes” nie kupi „Jaguara” i będzie oczekiwał nawet kilka miesięcy na realizację swojego zamówienia. Lokalizacja dealera nie odgrywa przy tym najmniejszej roli. Musi on jedynie poinformować potencjalnych nabywców, gdzie znajduje się jego biuro.

Większość dóbr specjalnych to dobra trwałego użytku. Do grupy tej zalicza się także dobra wyższego rzędu o charakterze prestiżowym, które zużywają się w jednym czy kilku aktach konsumpcji (np. drogie perfumy; ostrygi, wyszukane napój efhlkoholowe, suknie balowe). Sieć sprzedaży dóbr specjalnych jest nieliczna.

2.2. KLASYFIKACJA PRODUKTÓW ZAOPATRZENIOWYCH

Podstawą klasyfikacji produktów przeznaczonych dla przedsiębiorstw i instytucji jest ich przeznaczenie. Wyodrębnia się cztery grupy tych produktów:

•    surowce i materiały,

•    wyposażenie,

•    materiały pomocnicze,

•    usługi.

Surowce i materiały zostają całkowicie wykorzystane w produkcie wytwórcy. Możemy je podzielić na surowce oraz półfabrykaty i akcesoria. Surowce - to produkty rolnictwa, leśnictwa i przemysłu wydobywczego, Półfabrykaty i akcesoria - to komponenty: materialne (np.cement, żelazo, przędza) lub gotowe wyroby, które służą jako zespoły czy podzespoły finalnego produktu. Materialne komponenty podlegają, podobnie jak surowce, dalszemu przetworzeniu (np. przędza służy do wyrobu tkanin, skóry - do wyrobu obuwia), natomiast akcesoria są montowane bez zmian jako części produktu (np. silnik elektryczny w odkurzaczu, termostat w pralce). Rynek półfabrykatów odznacza się podobnymi cechami jak rynek surowców.

Wyposażenie główne tworzą dobra, które stopniowo przenoszą swoją wartość na produkt finalny. Wyróżnia się wyposażenie: 1) stacjonarne i 2) pomocnicze.

Wyposażenie stacjonarne to budynki (fabryczne, biurowe i in.) oraz maszyny i urządzenia (generatory, obrabiarki, dźwigi i in.) używane bezpośrednio do celów produkcyjnych.

Wyposażenie pomocnicze obejmuje ruchomy sprzęt fabryczny (np. wózki, ręczne narzędzia) i biurowy (np. meble, komputery). Nie staje się ono częścią produktu, ale jest wykorzystywane w procesie jego produkcji.