rośliny I (34)

Redakcja serii: Magda Duszyńska-Walczak Redakcja: Anna Palusińska Projekt okładki: Konrad Klee

ISBN 83-86185-41-4 © Copyrighl by Nowa Era Warszawa 1997

Nowa

P

Wydawnictwo Nowa Era

01-248 Warszawa, ul. Jana Kazimierza 35/37

Rośliny - ochrona gatunkowa

Od najdawniejszych czasów poszczególne gatunki roślin były chronione prawem plemiennym lub nakazami władców. Już w 1423 roku król Władysław Jagiełło otoczył opieką cisy, wprowadzając specjalne zezwolenia na ich wycinanie. Jednak dopiero w XIX wieku zaczęto w Europie chronić rośliny zagrożone wyginięciem, wprowadzając zakaz użytkowania lub niszczenia określonych gatunków występujących w stanie dzikim - nie tylko ważnych dla gospodarki człowieka, lecz także ze względów naukowych, kulturowych i z uwagi na funkcjonowanie całej przyrody. W 1919 roku wprowadzono w Polsce pierwsze rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego o ochronie zabytków przyrody. W rozporządzeniu tym wymieniono sześć gatunków roślin (cis, modrzew polski, limba, różanecznik żółty i wschodniokarpacki oraz smaglica podolska), których zakazano niszczyć, uszkadzać i wywozić z kraju. W 1946 roku ochronie podlegało już 110 gatunków roślin. W 1983 roku wprowadzono rozróżnienie na ochronę całkowitą, która objęła 212 gatunków roślin, oraz ochronę częściową dla 27 gatunków. Obecnie w Polsce obowiązuje rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dn. 6 kwietnia 1995 roku w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Ochronie ścisłej podlega 219 gatunków roślin oraz ponad 200 gatunków porostów. Ponadto na listę gatunków podlegających ochronie częściowej wpisano wszystkie gatunki grzybów (z wyłączeniem grzybów objętych ochroną ścisłą).

Ochrona ścisła polega na zakazie zrywania, niszczenia lub przenoszenia z naturalnych stanowisk roślin umieszczonych na liście gatunków objętych tą formą ochrony.

Ochrona częściowa dotyczy gatunków roślin leczniczych i przemysłowych narażonych na zniszczenie w wyniku ich nadmiernej eksploatacji. Pozyskiwanie roślin znajdujących się na liście gatunków podlegających ochronie częściowej może się odbywać tylko na określonych obszarach i w ilościach uzgodnionych przez zainteresowane zbiorem instytucje z Ministrem Ochrony Środowiska. Zbioru tych roślin mogą dokonywać tylko osoby upoważnione. Ochrona częściowa grzybów nie ogranicza ich zbioru w celach konsumpcyjnych.

3