S5001375

112

Jak postępować? - Zasada zadośćuczynienia

W przypadku zniszczenia mienia, obojętnie z jakiego powodu, szkoda musi być naprawiona. Najlepiej, kiedy bezpośrednio usuwa ją sprawca, czyli np. dziecko samo naprawia zniszczone krzesło albo z własnych pieniędzy pokrywa koszt tej naprawy. Możliwe jest też pośrednie usuwanie szkód, np. przez pomoc w sprzątaniu klas.

Kiedy dziecko zniszczy coś przez pomyłkę, nie powinno się go karać. Każdemu może się to zdarzyć. Należy je jednak nakłonić, aby przeprosiło osobę poszkodowaną i zastanowiło się, jak może powstałą szkodę usunąć. Niewiele dzieci będzie w stanie zapłacić ze swojego kieszonkowego za wstawienie nowej szyby w rozbitym oknie; jednak byłoby wskazane, aby dziecko przejęło część kosztów.

W przypadku złośliwego uszkodzenia jakiejś rzeczy obowiązuje ta sama zasada: sprawca powinien przeprosić osobę pokrzywdzoną, uczestniczyć w naprawieniu przedmiotu bądź też ponieść koszta naprawy w całości, a jeśli będzie konieczne - na raty. Ten sposób zadośćuczynienia powinien mało letniemu naprawdę „dać w kość”, tak jak na przykład obcięcie kieszonkowego na pewien czas. Równocześnie musi mieć zagwarantowaną możliwość zrozumienia i przemyślenia sytuacji. Konieczne jest, by nauczył się innych sposobów zachowań, które umożliwią mu unikanie podobnych reakcji. Należy kierować się przy tym trzema celami:

1.    Dziecko musi nauczyć się rozpoznawać, kiedy sytuacja zaczyna je przerastać. Niektóre dzieci po prostu już tego nie zauważają.

2.    Kiedy zauważy, że ogarnia go złość, powinien odizolować się (time-out) i odreagować.

3. Dziecko musi nauczyć się rozwiązywania konfliktów w inny sposób, na przykład za pomocą „puszki pokoju” (patrz strona 80).

W przypadku umyślnego i wyrachowanego uszkodzenia mienia należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby zadośćuczynienie odpowiadało wyrządzonej szkodzie. Tutaj lepsza będzie metoda bezpośrednia niż pośrednia. Kary pieniężne - oczywiście bardzo odczuwalne dla nastolatków - są jednak raczej czymś abstrakcyjnym. Doświadczenie - ile pracy wymaga usunięcie szkody spowodowanej własnym nieodpowiednim zachowaniem, będące bezpośrednią konsekwencją czynu I okazuje się bardziej korzystne. Uiszczając kary pieniężne, dzieci i nastolatki uczą się, że jeśli jest się w stanie zapłacić, można sobie na wszystko pozwolić.

Janek (10) ze złości pociął chłopcu z sąsiedniego namiotu -Waldemarowi - ulubioną koszulką z nadrukiem jednego z zespołów muzycznych. Zostały z niej tylko strzępy. Poproszony o wytłumaczenie takiego zachowania, najpierw się opiera, ale kiedy widzi, te Waldemar jest bliski łez, jednak jest tym dotknięty Przejęty, przeprasza chłopca i obiecuje, te postara się czymś zastąpić zniszczoną koszulkę. Pod wieczór przychodzi do mnie z pewnym pomysłem. Prosi o farby i na dwie godziny usuwa się do kuchni. Wszyscy jesteśmy bardzo ciekawi. Gdy znowu się pojawia, z dumą prezentuje jedną ze swoich własnych koszulek, którą pomalował Z zadziwiającą wprawą. Waldemar jest jak na razie obłaskawiony, a Janek odkrył w sobie talent malarski.

Andrzej (17) jest najstarszy w swojej klasie. Kolejny raz podło-tył ogień do dwóch kubłów na śmieci znajdujących się na podwórku szkolnym. Żadne rozmowy z dorosłymi nie pomagają, więc nie

jak sobie poradzić z agresją... - 8