S5007932

184 BARBARA CZERSKA

głównie profilowane misy, naczynia wazowate i pucharkowate oraz na* czynią kuchenne z gliny schudzonej średnioziamistą domieszką o farmach miskowatych, garnkowatych i zasobowych.

Występująca razem z ceramiką obtaczaną ceramika lepiona wyłącznie ręcznie nawiązuje techniką i formami do współczesnej ceramiki kultury przeworskiej. Są to różnej wielkości misy, garnki wygładzone i chropowate, naczynia zasobowe, sita oraz cienkościenne naczynia jajowate wykonane z gliny schudzonej drobnoziarnistą domieszką często z zawartością błyszczących blaszek miki. Powierzchnia tych naczyń była starannie wygładzana, a skromny ornament w postaci wąskiego pasma umieszczany był niekiedy na barku. Naczynia jajowate miały brzeg zgrubiały, często facetowany, część z nich miała jedno przewężone w środku ucho. Analogiczne naczynia znane są z licznych stanowisk późno! ateński ej kultury przeworskiej prawie na całym terenie jej występowania. Formy przeworskie znalazły się w zespołach celtyckich według K. Godłowskiego*⁹ na skutek kontaktów między kulturą przeworską i celtycką, które istniały na innych terenach, gdzie styk obu tych zespołów był bardziej bezpośredni.

Naczynia lepione ręcznie wystąpiły we wszystkich odkrytych domach osady celtyckiej w Nowej Cerekwi, co może być dowodem powszechnego używania tego rodzaju wyrobów. Można więc przypuszczać, że oprócz zawodowych garncarzy posiadających własne warsztaty wyposażone w koła garncarskie, których produkcja przeznaczona była głów-^ nie na pokrycie zapotrzebowania rynku wewnętrznego, istniała prawdo-' podobnie w licznych gospodarstwach domowych produkcja naczyń na użytek własny stosująca dawną technikę lepienia. Jest interesujące, że właśnie w tej grupie ceramiki spotyka się formy analogiczne jak we współczesnej im kulturze przeworskiej, i to często formy kontynuujące tradycje łużyckie. Tłumaczenie tego zjawiska tylko kontaktami pośrednimi ludności kultury celtyckiej i przeworskiej jest niewystarczające, nie można wykluczyć i współżycia w jakiejś bliżej nie określonej jeszcze farmie przedstawicieli obu kultur.

Znane z osad celtyckich Górnego Śląska wyroby metalowe, produkowane głównie w warsztatach miejscowych, mają typowe formy późno-lateóskie, charakterystyczne dla Celtów środkowoeuropejskich zamieszkujących zarówno osady typu wiejskiego, jak i oppida. Podobny charakter wykazują również importowane ozdoby szklane i sapropelitowe oraz monety. Kultura Celtów górnośląskich jest więc silnie powiązana

^WK. Godłowski, Z badań nad rozwojem osadnictwa kultury przeworskiej na Górnym Śląsku, „ArcheoL Polski", Ł 9: 1984, z. 2, s. 403.

z kulturą sąsiednich plemion celtyckich, a wyraźnie wyodrębnia się od współczesnej jej kultury plemion słowiańskich.

Istnienie osadnictwa celtyckiego na Śląsku jest obecnie problemem bezspornym, dyskusje budzi jedynie charakter tego osadnictwa.

J. Rosan-Przeworska⁹¹ uwala, że zrazu luźne penetracje celtyckie idące w ślad za karawanami kupieckimi przerodziły się na skutek naparu na wschodni obszar celtycki legionów rzymskich w akcję osadniczą, która objęła teren śląska i Małopolski. Osadnicy celtyccy według tej autorki stanowili tu warstwę organizacyjną. Mieli to być głównie rzemieślnicy i kupcy, którzy współżyli zgodnie z ludnością miejscową utożsamianą przez autorkę z Wenedami. Zainteresowanie Celtów terenami południowej Polski J. Rosen-Przeworska tłumaczy zapotrzebowaniem na produkty głównie rolne i hodowlane, których mieli tu poszukiwać kupcy celtyccy.

J. Potocki i Z. Woźniak¹ kwestionują tezę J. Rosen-Przeworskiej o dużym znaczeniu handlowym, jakie miałyby mieć ziemie polskie dla kupców celtyckich. Możliwość wymiany między plemionami zamieszkującymi wówczas Śląsk i Małopolską ograniczała się do surowców, na które nie było zapotrzebowania u sąsiednich plemion celtyckich prowadzących w tym okresie głównie naturalną gospodarkę rolniczo-hodowla-ną. Celtowie zainteresowani byli wtedy raczej handlem z bogatym w wyroby rzemieślnicze południem. Według wymienionych autorów zajęcie przez Celtów żyznych terenów lessowych świadczy o rolniczo-ho-dowianym charakterze ich gospodarki.

A. Żaki¹ przyjmuje natomiast, że pobyt Celtów w Polsce miał charakter okupacyjny, z tym że w rejonach „etnicznie czystych” Celtowie byli organizatorami życia społeczno-gospodarczego. Dający się wówczas zaobserwować rozkwit rolnictwa, hodowli i rzemiosł świadczyłby według tego autora o przybyciu między innymi i na Śląsk nie tylko drużyn wojskowych, ale również rzemieślników i rolników.

Inny pogląd na zagadnienie pobytu Celtów na Śląsku wyraził W. Ho-łubowicz¹. Uważa on mianowicie, że pojawienie się stanowisk kultury celtyckiej na Śląsku może łączyć się z następującymi zjawiskami:

1. Celtowie przybyli na Śląsk z terenu Czech i Moraw, zbrojnie zajęli żyzne obszary, uzależnili od siebie ludność autochtoniczną pobierając od niej daniny i spychając ją na mniej urodzajne tereny. Autor nie

1

Potocki, Woźniak, Niektóre zagadnienia—, s. 82.

•² Żaki, Celtowie..., s. 31, 32.

^M Hołubowicz, Śląsk..., s. 102—106.

2

Rosen-Przeworska, Problem pobytu Celtów—, s_ 35—81.