Scan 120303 0010

138 Rozdział VI. Ustrój administracji państwowej

Podstawą powołania agencji jest ustawa określająca ich strukturę, zakres działania oraz przeznaczone środki na wykonywanie przez nie zadań. Swoją działalność opierają one na statucie, który nadaje im Prezes Rady Ministrów. Aktualnie działające agencje zostały wymienione w zestawieniu organów nadzorowanych bądź podległych' Prezesowi Rady Ministrów i ministrom.

§31. Administracja rządowa terenowa (zespolona i niezespolona)

I. Wprowadzenie. Podział terytorialny państwa

Efektywne działanie państwa zasadniczo uzależnione jest od właściwego zarządzania sprawami publicznymi. Warunkiem takiego stanu jest decentralizacja władzy oraz rozdysponowanie kompetencyjne pozwalające na podejmowanie bieżących czynności zarządczych zarówno przez organy centralne, jak również terenowe w sposób samodzielny i jednocześnie odpowiedzialny. Osiągnięcie takiego stanu pozwala na właściwy podział terytorialny (administracyjny) kraju. Według Z. Leoń-skiego „podziałem terytorialnym jest trwałe rozczłonkowanie przestrzeni państwa dokonywane dla pewnej grupy lub określonych tylko jednostek administracyjnych państwa lub jednostek niepaństwowych, (...) wykonujących zadania państwowe” (Z Leoński, Zarys prawa administracyjnego, Warszawa 2001, s. 107). Inną definicję podaje M. Chmąj, według którego „podziałem terytorialnym jest względnie trwałe rozczłonkowanie terytorialne państwa, dokonywane w celu wykonywania administracji publicznej i przyporządkowujące całej jednostce terytorialnej właściwy jej organ administracji” (M Chmaj, Podziały terytorialne państwa, [w:] Prawo..., op. cit., s. 144).

Nauka prawa administracyjnego wyróżnia trzy następujące podziały terytorialne:

1.    Podział zasadniczy albo podstawowy. Tworzony jest z powodu konieczności wykonywania na określonym obszarze zadań państwowych o istotnym znaczeniu z punktu widzenia podstawowych celów państwa i zasad jego funkcjonowania. Podział ten służy głównie organom terenowym wyposażonym w kompetencje o charakterze ogólnym (generalnym). W podziale tym organy administracji dzielą się na dwie kategorie:

a)    terenowe organy rządowe o właściwości ogólnej,

b)    organy samorządu terytorialnego.

Jednostkami podziału zasadniczego są: województwa, powiaty oraz gminy.

2.    Podział specjalny. To podział terytorium państwa przeprowadzany na potrzeby organów, które nie należą do systemu ogólnych organów administracji rządowej ani do samorządu terytorialnego, a więc odrębny od podziału zasadniczego. Tworzony jest w celu administrowania np. lasami państwowymi, siecią dróg publicznych lub siecią kolei państwowych.

3. Podział pomocniczy. Jest uzupełnieniem podziału zasadniczego lub specjalnego. Polega na stworzeniu organów o charakterze pomocniczym, które przejmują kompetencje w zakresie bieżącego zarządzania sprawami najmniejszych jednostek podziału terytorialnego. Będą to np. sołectwa, dzielnice lub osiedla.

W kręgu naszych zainteresowań pozostanie zasadniczy podział terytorialny kraju. Konsekwencją przywrócenia w 1990 r. samorządu terytorialnego oraz wejścia w życie Konstytucji z 1997 r. określającej nowe ramy ustrojowe państwa, jest aktualna regulacja podziału terytorialnego państwa określona ustawą z 24.7.1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego, trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. Nr 96, poz. 603 ze zm.). W myśl ustawowej regulacji kraj dzieli się na gminy, powiaty i województwa. Powyższe regulacje uzupełniła ustawa z 5.6.1998 r. o administracji rządowej w województwie (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 80, poz. 872 ze zm.). Zgodnie z art. 1 AdmRzWU administrację publiczną w województwie wykonują organy administracji rządowej oraz organy samorządu województwa.

Administrację rządową na obszarze województwa wykonują:

1)    wojewoda,

2)    działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach, w imieniu:

a)    wojewody, z ustawowego upoważnienia,

b)    własnym, jeżeli ustawy tak stanowią,

3)    organy administracji niezespolonej,

4)    organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia,

5)    działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach,

6)    organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia.

II. Wojewoda

1. Pozycja ustrojowa

Wojewoda jest organem konstytucyjnym. Artykuł 152 Konstytucji stanowi, że przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda, przy czym tryb powoływania i odwoływania oraz zakres działania wojewodów określa ustawa. Poza tym przepis art. 171 ust. 2 sytuuje wojewodę jako organ nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego. Wojewoda jest Więc organem sprawującym władzę administracji ogólnej, zajmującym najważniejszą pozycję w strukturze terenowych organów administracji rządowej. Należy wszelako dodać, że samo stanowisko wojewody posiada charakter polityczny. Stanowi o tym art. 38 RMU,