S5008201

warunków na przeprowadzenie systematycznych badań. W następnym roku, tj. w 1968, został znaleziony we wsi Drzewicz skarb monet rzymskich, zawierający ich kilka tysięcy sztuk. Ponadto monety rzymskie zostały odkryte także w Izdebnie i Pruszkowie. Z Izdebna pochodzi! też skarb bursztynowy (1971) w postaci kilkuset bryłek tego surowca.

Te ważne sygnały skłoniły Urząd Konserwatorski do rozpoczęcia prac badawczych na większą skalę na obszarze leżącym na południowy zachód od Warszawy pod kierownictwem S. Woydy. Od roku 1968 prace trwają bez przerwy po dzień dzisiejszy, przynosząc stale nowe ciekawe dane. Dzięki systematycznym zwiadom powierzchniowym, sondażom i podjętym na koniec pracom wykopaliskowym stwierdzono istnienie ponad 200 stanowisk lateńskorzymskich, w tym wiele osad hutniczych. Ciągną się one po wysoczyznę Rawską i Bzurę oraz po Baranów (były pow. Grodzisk). W Brwinowie wystąpiło około 350 pieców na powierzchni 1 ha. W Milanówku odkryto piec do przekuwania żelaza w drewnianej chacie wspartej na słupach. Obok niej znajdowały się resztki pieca wapiennika. Wśród wielkiej ilości żużla znajdowanego na tym terenie niektóre bryły dochodziły do 100 kg.

Wstępne ustalenia wykazały, że istniały tu dwie odrębne strefy osadnictwa. W pierwszej strefie na zachód po Bzurę ciągną się lateńsko-rzymskie osady produkcyjne z rozwiniętym hutnictwem. Najdalej w kierunku zachodnim wysunięta jest osada w Milanówku. Druga strefa to osady, w których nie spotyka się żużla lub znikomą jego ilość. W Milanówku do 1976 r. odkryto 168 pieców. Od roku 1969 badana jest osada rogowiarska w Regowie.

W Biskupicach nad Zimną Wodą natrafiono na bogate złoża rudy darniowej. Na 1 ar przypadały setki kilogramów żużla. Można było wydzielić dwie koncentracje dymarek. Anomalie punktowe w czasie poszukiwań zasygnalizowały obecność obiektów (pieców?) niewiadomego użytku. Pieców odkryto 917. Znajdowała się tu także osada mieszkalna. Na osadzie w Biskupicach, późnolateńskiej, wystąpiła ceramika siwa.

Dalsze osady lateńskorzymskie istnieją w Izdebnie Kościelnym, Tłustem, Kotowicach. W Tłustem pod grodziskiem odkryto w 1976 r. piece i kuźnie. Był tu m.in. kompletny warsztat kowalski, narzędzia,

, żużel i półfabrykaty żelazne. Na ogół, piece z podwarszawskiego ośrodka hutniczego można datować na fazę późnolateńską i wczesnorzymską, natomiast z Pęcie należą już do fazy późnorzymskiej. W IV w. p.n.e.

114 widoczny jest już regres osadnictwa na tym terenie.

W Rego wic odkryto ślady produkcji rogowniczej na większą skalę, w Izdebnie zaś resztki tkackiego warsztatu i przęśliki.

Zdaniem K. Bielenina ośrodek hutniczy pod Warszawą może być starszy od świętokrzyskiego, aczkolwiek obecnie ten ostatni na podstawie analiz na C,₄ wydaje się także starszy, niż pierwotnie postulowano.

Cale podwarszawskie zagłębie hutnicze czeka dopiero na swoją mMiografię. Tu tylko sygnalizujemy jego znaczenie. Być może, że w jakiś sposób ta duża produkcja żelaza wiązała się ze szlakiem bursztynowym na odcinku między Bzurą i Wartą. W owych czasach były to rzeki apławne. Przypuszczać też można, że organizowanie tak wielkich ośrodków hutniczych zawdzięczać możemy Celtom, o czym świadczy całokształt obserwowanych tu zjawisk, jakkolwiek na samym obszarze podwarszawskiego ośrodka hutniczego zabytków o charakterze celtyckim dotąd nic odkryto, poza znalezionymi w 1978 r. skorupami typu celtyckiego.