S5008436

stawia wersję pochodną — młodszą^M. Obie fibule należy więc odnieść najwcześniej do młodszej fazy wczesnego okresu lateńskiego.

Pozostałe zapinki ,,wczesnolateńskie’’ reprezentują formy należące do typu duchcowskiego. Wśród nich najwcześniejsze są przypuszczalnie uszkodzone zapinki z FIntfnele i być może okazy z Petelca — są to raczej formy z LT B_t. Szereg cech wczesnych posiada też zapinka z Dezmiru (ryc. 1/2) **, choć 6-zwojowa sprężyna sugeruje jej nieco późniejsze dato* wanie. Młodsze typologicznie formy, z uwagi na większą liczbę zwojów w sprężynie, reprezentują też zapinki z Mureni (ryc. 1/3) i Silivag. Dwie brązowe fibule z Aiud, zapinka z grobu 5 w Apahłda (ryc. 1/5), żelazne okazy z Galami Bistrtyei z wazowa tymi kulkami na piętce — to formy LT B,²⁶. Do najmłodszych typów wczesnolateńskich należy zapinka z dużą kulką na piętce z okolic Sibiu i wzmiankowany już okaz z Apa-bidy — datowany parą nagolenników z 4 pustych półkul nie wcześniej niż na przełom LT B i LT C.

Zapinki konstrukcji środkowolateńskiej są znane z Apahidy — z grobu 10 i z kolekcji E. Oroszą, z Bratei (ryc. 1/8, 9), Cepari (ryc. 1/10), Dabica, Moreęti (ryc. 1/7), FIntfnele, Ohaba-Ponor (ryc. 1/8). Wszystkie one reprezentują formy LT Cj. Taką klasyfikację lepiej zachowanych fibul z grobu 2 w Cepari i z FIntfnele uzasadnia krótki kabłąk i bardzo długa nóżka. Podobną konstrukcję posiada ozdobny okaz z Morefti (ryc. 1/7), wykazujący poza tym dalsze cechy najstarszych zapinek konstrukcji środkowolateńskiej. Bardzo wczesne odmiany fibul schematu środkowo-lateńskiego pochodzą z Bratei (ryc. 1/8, 9). Są one zaopatrzone w tarczki na piętce z wkładką emalii, stanowią więc wyraźną kontynuację zapinek miinsingeńskich. Warto tu zwrócić uwagę, że koncentracja zbliżonych okazów występuje w południowej Panonii **. Fibule z Bratei mogą więc być wskazówką istnienia związków z tymi obszarami. Nieco młodszy typ, lecz również formę w zasadzie z LT Cj, przedstawia zapinka srebrna z Ohaba-Ponor (ryc. 1/6), niestety znaleziona luźno (a ściślej w górnej

tabl. 38/523). który to grób F. R. Hodson odnosi do schyłku LT fc (LT B) Bogata profilowanie kabląka. nawiązuje do zapinek przełomu LT B/LT C, np. z Kóadu (I. Hunyady 1042, tabl. XXI 8), a zwłaszcza do bransolet Allmacznicowatych charakterystycznych dla tego czasu.

m Swoistą cechą tej fibuli jest zdobienie tarczki koncentrycznymi kółkami i brak nakładki z koralu lub emalii szklanej. Podobne zdobienie noazą też np. fibule z grobu w Nowej Cerekwi, pow. Głubczyce (Z. Woźniak 1S7S, tabl. XVIII S, 7).

* Por. zbliżone okazy z Miinsingen (F. R. Hodson 1900, tabL 128, nr 21-26)

■ Por. zbliżone wersje fibul z grobu 157 w Miinsingen (F. R. Hodson 12SS. tabl. 69 085-007).

2010/03/01 23:02

« Por. np. & Gabrorec 1966a. tabl. 21/1. 27/4. 28*. & Palii# IOW. tabl. 10/10, 11/8-0.