Scan0018 (29)

daktycznych, warunków lokalowych, czasu i kolejności zajęć dydaktycznych, organizacji pracy w uczelni i w zakładach produkcyjnych, gdzie odbywają się praktyki studenckie itp.

Ujęty w ten sposób proces kształcenia stanowi dialektyczną jedność nauczania i uczenia się. „Nauczanie w szkole wyższej — podkreśla W. Okoń — to proces społeczny obejmujący takie metody pracy nauczycieli akademickich oraz środki i warunki, jakie umożliwiają powstanie pożądanych zmian w studentach. Uczenie się zaś to proces, na który składają się takie metody i warunki pracy studentów, jakie prowadzą do określonych zmian w ich osobowości i postępowaniu” ¹⁵.

Jak wynika z przedstawionej charakterystyki sytuacji dydaktycznych, poszczególnych elementów systemu dydaktyczno-wychowawczego oraz procesu kształcenia w szkole wyższej, wszystkie rozpatrywane czynniki Są ze sobą związane, jedne z drugich wypływają, wzajemnie się przenikają i uzupełniają (rys. 1). Dążąc zatem do skutecznego, uaktywniania studentów w procesie nauczania i uczenia się, nie można opierać się jedynie na jednym lub na kilku wymienionych czynnikach, lecz należy uwzględniać wszystkie, w ich wzajemnym związku i oddziaływaniu. Każdy bowiem składnik działalności dydaktyczno-wychowawczej w szkole wyższej (sytuacja dydaktyczna, proces kształcenia lub element systemu nauczania i wychowania) wywiera odpowiedni wpływ na aktywizację studentów w nauczaniu — uczeniu się. •

¹⁵ Ibid., s. 137.

ZAGADNIENIE AKTYWIZACJI STUDENTÓW W PROCESIE DYDAKTYCZNYM

Jedną z podstawowych prawidłowości procesu kształcenia w szkole - wyższej jest zasada świadomego i aktywnego udziału studentów w opanowywaniu odpowiednich treści nauczania i uczenia się. Prawidłowość ta, zwana również zasadą rozwijania aktywności i samodzielności uczących się, wymaga optymalnie ko-, rzystnej proporcji dydaktyczno-wychowawczego oddziaływania nauczycieli akademickich i świadomej, aktywnej postawy studentów w procesie kształcenia.

Zasada rozwijania aktywności i., samodzielności u-czących się — wynikająca z praw rządzących rozwojem psychiki studentów — nakazuje, aby studiowanie miało charakter intensywnego, wszechstronnego i trwałego przyswajania materiału nauczania na skutek działalności intelektualnej słuchaczy oraz umiejętnego stosowania zdobytych wiadomości w praktyce. ,. Usiłując zapewnić słuchaczom aktywne, świadome, i samodzielne podejście do studiowanej wiedzy i wypracowywanych nawyków i umiejętności, wykładowca stara się, aby uczący się nie ograniczali się do zwykłego wykonywania konkretnych czynności, ale aby przepro-.. wadzali wnikliwą analizę myślową, w porę dostrzegali wyłanianie się problemów wymagających rozwią-. zania, dociekali przyczyn swoich błędów, szukali najbardziej celowych sposobów rozwiązania postawionych zadań. Jest rzeczą ważną, aby w czasie zajęcia wykładowca dostrzegał każdą inicjatywę słuchaczy, trafnie.

31