Scan0066 (11)

wykonania specjalnej śruby pasowanej. Etap wykonawczy (rozwiązanie problemu) i kontrolny (sprawdzenie prawidłowości wykonania) opisane są w ^ł dalszych fragmentach protokołu z obserwacji danych zajęć praktycznych¹.

Przytoczony przykład zastosowania metody wynalazczej w procesie dydaktycznym wskazuje na to, że nauczyciel zawodu postawił studentów przed nową trudnością, tj. przed problemem, który prawie ich wszystkich pobudził do intensywnego wysiłku myślowego, do samodzielnego poszukiwania różnych dróg, mających doprowadzić do jak najlepszego wykonania zadania. Wiele .ciekawych spostrzeżeń poczyniono w toku obserwowanych zajęć warsztatowych, podczas których studenci ze stali węglowej 25 wykonywali specjalne śruby pasowane. Było przy tym wiele poszukiwań, prób, wątpliwości, zniechęcenia. Studenci — mimo zakazu nauczyciela zawodu — wzajemnie wyjaśniali sobie niektóre zagadnienia, dyskutowali, porównywali wyniki swojej pracy, cieszyli się, jeśli udało się im dobrze wykonać odpowiednie fragmenty śruby. Od czasu do czasu zwracali się również z pytaniami do nauczyciela zawodu, który chętnie udzielał im rad i wskazówek; nigdy jednak nie pokazywał studentom konkretnie, co i jak należy zrobić. Przeważnie polecał im, aby ponownie przemyśleli zagadnienie, zastanowili się, spróbowali innego rozwiązania itp. Trzeba stwierdzić, że prowadzący zajęcia warsztatowe właściwie podszedł do zagadnienia usamodzielniania studentów. Dając im peł-

' ¹ Cały protokół nr 262 z obserwacji ćwiczeń z technologii metali w warsztatach szkolnych przy wykonywaniu przez studentów zleconej im specjalnej śruby pasowanej jest dość obszerny (2:5 stron maszynopisu). Dlatego nie sposób było go zamieścić w niniejszej pracy.

ną samodzielność w procesie wykonywania specjalnej śruby pasowanej, jednocześnie: uważał, aby nie zniszczyli zbyt dużo stali.

Przedstawione zajęcia .praktyczne z technologii metali dotyczą takiej sytuacji problemowej, w której studenci są stawiani przed koniecznością rozwiązania jednego problemu dydaktycznego (wszelkie czynności związane z wykonaniem specjalnej śruby pasowanej). Jednakże analizowany schemat metody wynalazczej może być również stosowany w przypadku rozwiązywania jednego głównego (kompleksowego) problemu oraz wielu, problemów pomocniczych (szczegółowych), przy czym problemy pomocnicze, mogące wystąpić przy podejmowaniu wszelkich działań w każdej fazie metody wynalazczej, bywają na ogół rozwiązywane według przedstawionej koncepcji sytuacji problemowej.

W trakcie badań naukowych przeprowadzonych w szkołach wyższych stwierdzono, że podczas zajęć praktycznych — oprócz metody wynalazczej — stosowano w procesie rozwiązywania problemów dydaktycznych również metodę optymalnej ayecyzji i metodę odkrywczą, ale w takich przypadkach ów proces obejmował wszystkie podstawowe ogniwa sytuacji problemowej. W momencie zaś zastosowania metody wynalazczej zagadnienia dydaktyczne rozwiązywano przeważnie w ramach jednej fazy sytuacji problemowej. Była to zazwyczaj faza opraco wy Wania dokumentacji technicznej lub wykonania (usprawnienia) odpowiedniego urządzenia. Mimo ograniczeń, jakie niesie ze sobą stosowanie metody wynalazczej, należy podkreślić, iż stwierdzone w toku obserwacji dydaktycznej sytuacje problemowe — występujące na zajęciach praktycznych — wywierały znaczny wpływ na rozwijanie samodzielności studentów w myśleniu i działaniu.

'127