ScannedImage 14

292 Starożytny Izrael

List z Lakisz. W 1935 r., podczas wykopalisk prowadzonych na terenie strażnicy poniżej dolnej bramy miasta Lakisz zburzonego przez wojska Nabuchodonozora, archeolodzy odkryli archiwum z korespondencją wojenną kierowaną do człowieka imieniem La’usz, prawdopodobnie wodza lub komendanta Lakisz, przez jego podwładnego imieniem Hawszi’yahu (oba imiona mają charakter teoforyczny, bo zawierają formę imienia Jahwe). Listy zapisane na skorupach, nazywanych ostraka (I. poj. ostrakon) przedstawiają dramatyczny obraz wydarzeń, które miały miejsce na południowo-zachodnich obrzeżach Judy. Większość uczonych utrzymuje, że ostraka zostały zapisane na krótko przed zburzeniem Jerozolimy w 586 przed Chr. Ostatnie cztery linijki informują: „I niech [mój pan] wie, że wyczekujemy na znaki z Lakisz, stosownie do wszystkich znaków, które mój pan polecił, ponieważ nie widzimy [znaków] Azeka”. Przypomina to wypowiedzi proroka Jeremiasza o czasie, w którym „wojsko króla Babilonu walczyło przeciw Jerozolimie i miastom Judy - przeciw Lakisz i Azeka, gdyż były to jedyne umocnione miasta, jakie pozostały spośród miast Judy" (Jr 34,7). Ten ostrakon, a także ponad dwadzieścia innych, odkrytych w Lakisz, składa się na jeden z najważniejszych zbiorów listów hebrajskich z okresu pierwszej świątyni.

oczach nakazał uśmiercenie jego synów, a następnie oślepił go i uprowadził na wygnanie. Wódz babiloński rozkazał zburzenie miasta i świątyni, a jego rozkaz wykonano w sierpniu 586 przed Chr. Według Jr 52,29, nastąpiła kolejna deportacja 832 osób, ta liczba może obejmować jedynie męskie głowy rodzin. Nie było natychmiastowego planu odbudowy miasta ani zasiedlenia go przez obcych jeńców (co w żadnym wypadku nie wchodziło w skład polityki prowadzonej przez Babilończyków), nie było również planu uczynienia z Jerozolimy stolicy prowincji, zapewne z powodu jej długich dziejów jako ośrodka antybabilońskich rebelii.

Nabuchodonozor ustanowił grupę probabilońskich Żydów, na której czele stanął judzki arystokrata imieniem Gedaliasz, syn Ahikama, powierzając jej sprawowanie rządów i rezydowanie w mieście Mizpa, 12 km na północny-zachód od Jerozolimy (1 Kri 25,23)^l83. Prorok Jeremiasz, który był wcześniej więziony z powodu uporczywych ostrzeżeń przed przeciwstawianiem się Babilonowi, też wszedł w skład nowego przywództwa (Jr 40,1-6).

Nic dziwnego, że rządy Gedaliasza nie cieszyły się popularnością. Wielu Żydów, którzy pozostali w kraju, uważało go i jego stronników za kolaborantów. Prawdopodobnie krócej niż rok po ustanowieniu go zarządcą, Gedaliasz został zamordowany przez niejakiego Iszmaela, który pochodził z rodu Dawida (2ICrl 25,25; por. bardziej szczegółową relację w Jr 41). Chociaż wydaje się, że Iszmael był wspierany przez ammonickiego króla Baalisa (Jr 40,14; 41,10), zamordowanie Gedaliasza raczej nie stanowiło części anty-babilońskiego spisku, który w tych warunkach byłby całkowicie daremny; był to terrorystyczny akt zemsty przeciw człowiekowi postrzeganemu jako zdrajca. Członkowie rządu Gedaliasza, obawiając się represji babilońskich, zbiegli do Egiptu (2Krl 25,26), zabierając ze sobą Jeremiasza, podczas gdy Iszmael i jego zwolennicy, by uniknąć zemsty ocalałych zwolenników Gedaliasza, uciekli do Ammonu (Jr 41,15).

Losy Judy w ostatnich latach przed zburzeniem Jerozolimy były Epilog podobne do losów Izraela przed zburzeniem Samarii. W obydwu przypadkach były to małe państwa, pozostające w cieniu wielkich imperialnych potęg, obydwa usiłowały uniknąć swego przeznaczenia i zachować pewien rodzaj niezależności, oscylując między

¹⁸³ Zob. Mizpah (przyp. 16).