skanuj0020

108 Nearofizjohgiiti

108 Nearofizjohgiiti

zaburzenia mowy po uszkodzeniu półkuli dominującej

niedowład połowiczny

po stronie przeciwnej uszkodzenia mózgu

podrażnieniem ostrym narzędziem skóry bocznej części stopy. U ludzi zdrowych takie podrażnienie powo- S duje zgięcie stopowe wszystkich pal-: ców (patrz ryc. 86).

Niedowłady wywołane uszkodzeniem rozwijającym się na poziomie ; torebki są zwykle rozległe z powodu zgromadzenia włókien drogi pirami- ’ dowej na małej przestrzeni ukrwio-nej przez końcowe odgałęzienie tętnicy środkowej mózgu. Niedowład typu torebkowego jest połowi- Jp czy (hemiparesis) i bardziej nasilo- % ny w kończynie górnej niż dolnej. ~A W miarę cofania się niedowładu mo- M gą powrócić ruchy kończyny dolnej, sj potem proksymalnych odcinków 3 kończyny górnej i w końcu samej rę-ki, ale ruchy precyzyjne palców zwy- '"Ą kle nie wracają nawet po latach od | „udaru” mózgu.    g|

Nagłe i całkowite przerwanie cią- ‘Ą głości rdzenia prowadzi do wystąpię-nia zespołu objawów określanych mianem wstrząsu rdzeniowego. Jest to wynik nie tyle samego urazu rdzenia, ile raczej zniesienia tonicz- %

odruch Babińskiego^' w uszkodzeniu dróg piramidowych

zgięcie grzbietowe palucha i zgięcie podeszwowe czterech ^ palców

V

Ryc. 86. A: Niedowład połowiczy lewostronny.

Zaburzenia mowy występują tylko przy uszkodzeniu _neg0 dbania pobudzającego WyŻ-'|

^ ^CNS “ ■*»“fi

wywołany drażnieniem bocznej części stopy    mowę.

Neurony ośrodków odruchowych '|R pnia mózgu oraz motoneurony rdzenia znajdują się dzięki stałemu pobudzeniu jr przez drogi zstępujące w strefie zwiększonej podprogowo pobudliwości. Nagłe ^ przerwanie tych dróg chwilowo znosi pobudliwość ośrodków rdzeniowych, wa-/| runkując zniesienie odruchów. Poniżej miejsca uszkodzenia dochodzi do zniesierjl nia ruchów dowolnych z powodu porażenia wiotkiego wszystkich mięśni uner-| wionych przez segmenty rdzenia leżące poniżej poziomu przecięcia (ryc. 87). Ntfea stępuje też zanik czucia, zniesienie napięcia mięśniowego, wypadnięcie wszy-?! stkich odruchów, tak rozciągowych, jak i zgięciowych, zatrzymanie moczu i stolca ^ oraz przejściowo także spadek ciśnienia krwi i zanik potliwości. Porażenie mięś-niowe jest wynikiem uszkodzenia drogi piramidowej. Jeżeli uszkodzenie rdzenia leży w obrębie segmentów szyjnych, dochodzi do śmierci na skutek zatrzymania 5* oddychania w wyniku braku aktywności motoneuronów zaopatruj ących przepo- -j-nę (nerwy przeponowe) i mięśnie międzyżebrowe. Jeżeli przecięcie rdzenia znąj^J^ duje się poniżej segmentów szyjnych, skurcze mięśni międzyżebrowych uatąjąś ale oddychanie jest utrzymane dzięki skurczom przepony. Jak wspomniano

wyżej, zniesienie odruchów somatycznych i automatycznych jest spowodowane wyeliminowaniem tonicznego działania „torującego” i „ułatwiającego”, jakie wyższe ośrodki nerwowe wywierają na ośrodki rdzeniowe. Zatrzymanie moczu i stolca jest wynikiem zwiększenia napięcia zwieracza pęcherza i odbytnicy. Objawy wstrząsu rdzeniowego utrzymują się u człowieka przez okres około 3 tygodni, po czym następuje stopniowy powrót czynności odruchowych rdzenia. Szybkość ustępowania wstrząsu rdzeniowego u różnych gatunków zwierząt może trwać od paru minut (żaba) do paru dni (małpa), co wiąże się ze stopniem rozwoju CNS i zależnością rdzenia od wyższych ośrodków mózgowych (encefalizacja). Im wyższy jest poziom rozwoju CNS, tym mniejsza samodzielność rdzenia, a co za tym idzie, tym dłuższy okres wstrząsu.

Ryc. 87. Porażenie poprzeczne na różnej wysokości rdzenia kręgowego

' Pierwszym zwiastunem odzyskiwania przez rdzeń „automatyzmu” jest mimowolne lub spontaniczne opróżnianie pęcherza i odbytnicy, gdy wypełnienie tych narządów osiągnie pewien stopień (automatyzm pęcherza i odbytnicy). Następnie wracają odruchy skórne i głębokie mające swe-ośrodki w segmentach rdzenia poniżej miejsca uszkodzenia. Pojawia się odruch zginania pod postacią patologicznego odruchu Babińskiego. Dochodzi także do wzmożenia napięcia mięśniowego. Po upływie miesięcy rozwija się zwiększona aktywność ruchowa i i pod wpływem bodźców np. mechanicznych, działających na powierzchnię skóry poniżej przecięcia, występuje odruch zginania z jednoczesnym opróżnianiem pęcherza i odbytnicy oraz obfitym poceniem. Jest to tzw. odruch masowy. Jednak ruchy dowolne i funkcje czuciowe wypadają na zawsze. Powrót odruchów, a nawet pojawienie się wzmożonej pobudliwości odruchowej (hiperrefleksja) tłumaczy się zwiększoną liczbą receptorów i wzmożoną pobudliwością, jaką neurony ośrodków odruchowych rdzenia wykazują w stosunku do swych mediatorów po odnerwieniu przez wyższe ośrodki (nadwrażliwość odnerwieniowa).

Połowicze (poprzeczne) uszkodzenie rdzenia daje objawy określane jako zespół Browna-Sequarda. Obraz kliniczny obejmuje zaburzenia ruchowe po tej samej stronie i poniżej uszkodzenia w postaci zaniku ruchów dowolnych, wzrostu napięcia mięśniowego i wygórowania odruchów. Ponadto występuje upośledzenie czucia dotyku i czucia głębokiego po tej samej stronie oraz upośledzenie czucia bólu i temperatury po stronie przeciwnej (poniżej uszkodzenia) (ryc. 88).