Sponsorzy13 701 djvu

37

37

mieszczanie bze handlu, handel

którzyby jij nauczyć mogli, jak się prowadzi interesa kraju, bez szkody reszty stanów a z lepszy korzyścią dla szlachty. W Polsce za czasów Stanisława Augusta ani miast ani stanu średniego nie było. „Wolność mieszczan¹⁴ — mówił prymas przy zagajeniu sejmu 1764 — „swywol^ przytłumiona, skarb dymem obcych kru-szczów zczerniony, miasta bez ob

rzyści, w miastach, miast Bzukać potrzeba: co ulica to pole, co rynek to pustki. JO. JW. mości panowie, w takim stanie rzeczpospolita się znajduje, w jakim nigdy nie była ').

Jeźli przed stu laty handel i przemysł rzeczypospolitćj stał gorzćj, niż źle, to dziś ogólny stan jego jest niewiadomy. Obrachować się niepodobna, porównanie niemożebne i wszystko, cokolwiekby się o tćm powiedziało, byłoby Względne. Ludność ziemi naszćj w trójnasób się zwiększyła, pnjd czasu załatwił wiele społecznych kwestji i zmusił iść za ogólnym postępem; wiele tóż i cudzo-

1

Diarjusz sejmu 1764. Bibljoteka Ossol. fol. 3821.