stronyF 47

(ilębokoSc jezioi (lab. 5.3, sli 15) micizy się /a pomoc:) somly cię /.arka /awics/oncgo na specjalnej taśmie mierniczej. Przeprowadzone pomiary pozwalają na sporządzenie lak zwanego planu batymctryczne-go. Przedstawia on kształt misy jeziornej przez zaznaczenie przebiegu izobat. Bardziej nowoczesną metodą wykonania planu batymetrycznego (ryc. 5.13) jest zastosowanie echosondy.

Dna niektórych jezior znajdują się poniżej poziomu morza. Miejsca takie nazywa się kryptodepresjami. Największe spośród nich znajdują się w jeziorze Miedwie (-29,7 m) i w Jeziorze Żarnowieckim (-17,9 m).

układ temperatur wód jeziora w ciągu roku: cyrkulacja wiosenna stagnacja letnia cyrkulacja jesienna stagnacja zimowa

K.

Pionowy rozkład temperatury wody

Temperaturę wody w jeziorach warunkują liczne czynniki. W głębszych zbiornikach najczęściej występują większe różnice temperatury wody związane z głębokością. Inaczej jest w zbiornikach płytszych. Rozkład temperatur różni się w zależności od pory roku. Można wydzielić cztery stany spowodowane specyficzną cyrkulacją wód (ryc. 5.14, str. 47): cyrkulację wiosenną, stagnację letnią, cyrkulację jesienną, stagnację zimową.

Cyrkulacja wiosenna. Wczesną wiosną rozmarzający lód dostarcza wody o temperaturze około 0°C. Miesza się ona z wodą z warstw dennych i osiąga prawie w całej objętości temperaturę 4°C.

Stagnacja letnia. O tej porze roku występuje tak zwane normalne uwarstwienie wód jeziora. To znaczy, że powierzchniowe warstwy wody są nagrzane i ciepłe, im zaś głębiej, tym temperatura jest niższa. Wierzchnią warstwę nazywa się epilimnionem (gr. epi - „na, nad”, limne - „jezioro”). Ma ona zwykle temperaturę zbliżoną do temperatury powietrza. Na pewnej głębokości, najczęściej do 10 m, temperatura stabilizuje się, ponieważ nie dochodzi już do mieszania się cieplejszej wody z powierzchni z chłodną wodą znad dna. Warstwę tę nazywa się ternio-kliną. Głębiej znajduje się hypolimnion (gr. hypo - „pod”). Ma on stałą temperaturę około 4°C.

Cyrkulacja jesienna. Spadek temperatury powiel r/.a powoduje spadek temperatury wody. Oddaje ona zgromad/on.i w lecle energię cieplną, lempeialury pomiędzy epilimnionem .i ItYpnlimmoiirni wyrównuj;) się, woda /ac/yna cyrkwlowae, dzięki i/enm nall* maja u glębs/e war.Iwy.

m .1, It mperatura poszczególnych warstw się wyrówna, osiągając 4°(’, n. 'ii. y i uch wody ustaje.

si iij-iiHcja zimowa. Ustala się ona w momencie zamarznięcia wody na ■ u. i /clini. Wtedy najzimniejsza woda znajduje się płytko pod lodem, . .1. miast najcieplejsza i najcięższa, o temperaturze 4°C, przy dnie.

cyrkulacja wiosenna    stagnacja letnia

cyrkulacja

wody

22 c

20 C

16 C

4 C

hypolimmon

termoklina

cyrkulacja jesienna    stagnacja zimowa

wiatr

.    '• H honowy rozkład temperatur wody w głębszych zbiornikach

/iwl/onle jezior

I*. ij.iwianie się i zanikanie lodu na jeziorach odbywa się w trzech eta-

/ umarzanie następuje, kiedy wody osiągną temperaturę 0°C. Najszyb-

•    i i pi. . biega ono w najpłytszych częściach akwenu, szczególnie w tych, i i..i. .i położone najbliżej brzegu. Wychłodzona powierzchnia lądowa

li., odbiera ciepło od otaczającej ją wody.

h minie pokrywy lodowej jest czasowo zróżnicowane w zależności od u unkow meteorologicznych. Grubość pokrywy lodowej rzadko prze-i on /.i PO cm, choć w jeziorach goiskich dochodzi nawet do 3,6 m.

/ •niknnie lodu na jezioi e /wia ant jest ze wzrostem temperatury i ■ n 11 /a. Najszybciej ro/nui i woda pi \ Im/cimi i na płyciznach. Ląd

•    p.u.isiaiąca brzegi rosliuno m >,l" i. i iI mnnlu|.) i icplo i oddają je ota . a|.|t y m wodom