stronyF 47

(ilębokose jeztoi (tan. 5.3, sti. 4.5) mu izy się /a pomoc;) sondy ciężarka zawieszonego na specjalnej taśmie mierniczej. Przeprowadzone pomiary pozwalaj;) na sporządzenie tak zwanego planu batymetryczne-go. Przedstawia on kształt misy jeziornej przez zaznaczenie przebiegu izobat. Bardziej nowoczesną metodą wykonania planu batymetrycznego (ryc. 5.13) jest zastosowanie echosondy.

Dna niektórych jezior znajdują się poniżej poziomu morza. Miejsca takie nazywa się kryptodepresjami. Największe spośród nich znajdują się w jeziorze Miedwie (-29,7 m) i w Jeziorze Żarnowieckim (-17,9 m).

układ temperatur wód jeziora w ciągu roku: cyrkulacja wiosenna stagnacja letnia cyrkulacja jesienna - stagnacja zimowa

Pionowy rozkład temperatury wody

Temperaturę wody w jeziorach warunkują liczne czynniki. W głębszych zbiornikach najczęściej występują większe różnice temperatury wody związane z głębokością. Inaczej jest w zbiornikach płytszych. Rozkład temperatur różni się w zależności od pory roku. Można wydzielić cztery stany spowodowane specyficzną cyrkulacją wód (ryc. 5.14, str. 47): cyrkulację wiosenną, stagnację letnią, cyrkulację jesienną, stagnację zimową.

Cyrkulacja wiosenna. Wczesną wiosną rozmarzający lód dostarcza wody o temperaturze około 0°C. Miesza się ona z wodą z warstw dennych i osiąga prawie w całej objętości temperaturę 4°C.

Stagnacja letnia. O tej porze roku występuje tak zwane normalne uwarstwienie wód jeziora. To znaczy, że powierzchniowe warstwy wody są nagrzane i ciepłe, im zaś głębiej, tym temperatura jest niższa. Wierzchnią warstwę nazywa się epilimnionem (gr. epi - „na, nad”, limne - „jezioro”). Ma ona zwykle temperaturę zbliżoną do temperatury powietrza. Na pewnej głębokości, najczęściej do 10 m, temperatura stabilizuje się, ponieważ nie dochodzi już do mieszania się cieplejszej wody z powierzchni z chłodną wodą znad dna. Warstwę tę nazywa się termo-kliną. Głębiej znajduje się hypolimnion (gr. hypo - „pod”). Ma on stałą temperaturę około 4°C.

Cyrkulacja jesienna. Spadek temperatury powiel r/a powoduje spadek temperatury wody. Oddaje ona zgromadzoną w lei ii- energię cieplną, temperatury pomiędzy epilimnionem .i h\polinmionem wyrównują się, woda /ae/.yna eyrkulować, dzięki i /emii nall< mają aę głębsze war,Iwy.

I i< ils temperatura poszczególnych warstw się wyrówna, osiągając 4"C, Błonowy nich wody ustaje.

Slnpnacja zimowa. Ustala się ona w momencie zamarznięcia wody na

i.....n i chni. Wtedy najzimniejsza woda znajduje się płytko pod lodem,

n ilmniasl najcieplejsza i najcięższa, o temperaturze 4°C, przy dnie.

'• 1 a Pionowy rozkład temperatur wody w głębszych zbiornikach

/iiiii/miie jezior

I’* nawianie się i zanikanie lodu na jeziorach odbywa się w trzech eta-(••11 h

/ umarzanie następuje, kiedy wody osiągną temperaturę 0°C. Najszyb-11* I pn ebiega ono w najpłytszych częściach akwenu, szczególnie w tych,

i..... .i położone najbliżej brzegu. Wychłodzona powierzchnia lądowa

silu odbiera ciepło od otaczającej ją wody.

Ihuinie pokrywy lodowej jest czasowo zróżnicowane w zależności od " uimkuw meteorologicznych. Grubość pokrywy lodowej rzadko prze-I i u /.i (><)cm, choć w jeziorach górskich dochodzi nawet do 3,6 m.

/unikanie lodu na jezioi/r /wi.i/.im j< .1 ze wzrostem temperatury |n isshct i /a. Najszybciej ro/iii.n i \'od,i pi s br/egu i na płyciznach. Ląd i |n u .islająca l>i zegi i osimi n > i yln n i d n iii ulu |.| ciepło i oddają je ot a • rającym wodom