Charakterystyka spółgłosek
Głoski |
Wargowe |
Przedniojęzykowe |
Środkowo- językowe |
Tylnojęzykowe | |||||||||||||||||||||
dwuwargowe |
wargowo-zębowe |
zębowe |
dziąsłowe |
prepa- latalne |
postpa- | ||||||||||||||||||||
twar , |
zmięk |
twar |
zmięk |
•twar |
zmięk |
twar |
zmięk |
latalne |
twar |
zmięk | |||||||||||||||
dźw |
bez |
dźw |
bez |
dźw |
bez |
dźw |
bez |
dźw |
bez |
dźw |
bez |
dźw |
bez |
dźw |
bez |
dźw |
bez |
dźw |
bez |
dźw |
bez |
dźw |
bez | ||
Spół głoski właś ciwe. |
zwarte |
b |
P |
b' |
P* |
d |
t' |
d’ |
t' |
d |
t |
i |
R |
g |
k | ||||||||||
zwarto- -szczelinowe |
X |
ę |
x' |
c' |
i' |
fi |
f§ |
c |
x: |
ć | |||||||||||||||
szczelinowe |
V |
f |
v' |
f* |
z |
s |
z' |
s’ |
ż |
1 |
ź’ |
S' |
ś |
Y |
% |
y' |
x' | ||||||||
Spół- głoski półot warte |
nosowe |
m |
m |
■in' |
tę! |
n |
9 |
n* |
ą |
n T |
ń |
ń |
n |
n' |
u' | ||||||||||
drżące |
r. |
r |
r’ |
i | |||||||||||||||||||||
boczne |
1 |
i |
r |
i | |||||||||||||||||||||
półsamo- głoskowe ustne |
i |
u |
u |
u' | |||||||||||||||||||||
półsamo- głoskowe nosowe |
i |
-;U |
Lewe ramię trójkąta przedstawia wznoszenie się języka do przodu [e] - [y] - [i]), a prawe ramię do tylu ([o] - [u]), wierzchołek wyznacza niskie położenie języka [a], . głoska [a] jest zarazem najszersza, żadnej innej nie da się powiedzieć z tak szerokim : otwarciem ust.
Sposób ułożenia warg ściśle związany jest z poziomymi ruchami języka. Im język bardziej kieruje się w tył, tym bardziej wargi zmierzają ku przodowi (zaokrąglają się) i odwrotnie: kiedy język idzie do przodu - wargi do tylu (spłaszczają się). Układ j warg można przedstawić za pomocą schematu:
i y e a o u
Schemat ułożenia warg. Pionowe kreski oznaczają stopień rozpłaszczenia warg, strzałki - stopień wysunięcia i stulenia^.