Top 7

— rzadko, a niektóre są. całkiem unikalne, dla każdej z nich można/ obliczyć wskaźnik oryginalności, która jest w podanym ujęciu cech^ podlegającą, stopniowaniu.    j

Najelementarniejszym przykładem zachowań dających się w tpi sposób oceniać są odpowiedzi uzyskiwane w prostym eksperymencie skojarzeniowym. Polega on na kolejnym podawaniu osobie badanej pewnej liczby słów-haseł z poleceniem, by po każdym słowie wypowiadać szybko pierwszy, przychodzący na myśl, wyraz. I. Kurcz z wielką skrupulatnością wyliczyła powtarzalność reakcji w takim eksperymencie--skojarzeniowym, złożonym ze 100 potocznych słów-hąseił_ Oka ?ało się, że w grupie 1000 polskich studentów płci obojga na słowo „ciemny” reakcje były m.in. następujące:

—    Odpowiedź: błękit, plakat, matoł wystąpiła tylko jeden raz.

—    Dwa razy zanotowano takie odpowiedzi jak.: barwa, zmrok,

oczy.    ./

—    Trzy razy powtórzyły się odpowiedzi: ból, strach, szal itp.

—    Na szczycie popularności (będącej zarazem dnem oryginalności) uplasowały się odpowiedzi: pokój (195 razy) oraz jasny (311 razy).

A więc odpowiedzi z grupy pierwszej były najbardziej oryginalne, trochę mniej oryginalne okazały się odpowiedzi wymienione w grupie drugiej itd.

Z badań I. Maltzniana® można wnosić, iż w tego rodzaju zadaniu oryginalność, bardziej niż w innych, zależy od nastawienia osoby badanej i łatwo ulega zwiększeniu pod wpływem instrukcji i niewielkiego treningu. Na większą uwagę zasługują przejawy oryginalności w sytuacjach bardziej skomplikowanych, dających pole do konstruowania złożonych odpowiedzi. Na ryc. 1 podano przykład testu pozwalającego ujawniać oryginalność rysunkową, ułożonego przez Kate Franek. Opierając się na podanych w każdej kratce liniach osoba badana ma wykonać dowolne rysunki; Na ryc. 2 widzimy typowe rozwiązanie tego testu, podane przez osoby dobrane przypadkowo. Rycina 3 pokazuje odpowiedzi kontrastujące z tym rozwiązaniem pod względem oryginalności. Są to odpowiedzi osób o twórczych zdolnościach rysunkowych.

Liczne spostrzeżenia wskazują na istnienie związku między niektórymi przynajmniej objawami oryginalności a twórczością. Jak wynika

¹    I. Kurcz: Polskie normy powszechności skojarzeń swobodnych na 100 stów z listy Ketit-Rasaiioffa. „Studia Psychologiczne”, 1967, T. VIII.

²    I. Maltzman: On the Tramping... Op. cit.

\lf	y	c	D	y
1	J	z		A	Z
3	c	>	8	o-	l>
H		s	a		8

Ryc. 1. Przykład testu pozwalającego ujawnić Ryc. 2. Typowe rozwiązanie testu na orygi-oryginalność rysunkową    nalność rysunkową

Ryc. 3. Rozwiązanie testu przez osoby uzdolnione twórczo

2*

19