skanowanie0052 (14)

i uprzemysłowionych, wysokie natomiast dla województw rolniczych. Szczególnie dużą liczbą motocykli wyróżnia siq Wielkopolska. Województwa południowo-wschodnie natomiast cechuje mała liczba zarówno motocykli, jak 1 samochodów osobowych, co jest tym bardziej nie uzasadnione, że właśnie tu są najbardziej rozpowszechnione miądzyosiedlowe dojazdy do pracy, którym te pojazdy mogłyby służyć.

Rozmieszczenie samochodów ciężarowych wykazuje wlęk-szy związek z uprzemysłowieniem i działalnością inwestycyjną. Prawie połowa ogólnej liczby samochodów ciężarowych skupia się w 11 najbardziej uprzemysłowionych województwach, na terenie których znajduje się 9 największych miast Polski.

W Polsce zaznacza się dość wyraźna tendencja do koncentracji samochodów wszelkich typów w dużych miastach oraz regionach silnie zurbanizowanych i uprzemysłowionych. W siedmiu województwach najsilniej zurbanizowanych zajmujących tylko 1 l,8*/o powierzchni Polski jest zarejestrowanych aż 39°/o ogólnej liczby samochodów i 49'/o samochodów osobowych. Wskazuje to no olbrzymią koncentrację ruchu samochodowego w tych regionach, mimo że mają one równocześnie najlepiej rozwiniętą sieć transportu publicznego. Natomiast 8 województw o najniższym wskaźniku motoryzacji, rzadko zaludnionych, zajmujących łącznie 18,3°/o powlorzchni kraju, skupia tylko 8,B^#/e ogółu samochodów i 4,8% samochodów osobowych, chociaż rozszerzenie tu transportu samochodowego byłoby najbardziej uzasadnione. Można więc zaryzykować twierdzenie, że rozmieszczenie samochodów nie jest racjonalne z ogólnospołecznego punktu widzenia.

W skali regionalnej w każdym województwie występuje z kolei dysproporcja między miastem wojewódzkim, które skupia najwięcej samochodów, a pozostałymi obszarami. Stopień koncentracji samochodów w dużych miastach jest znacznie większy od stopnia koncentracji ludności, co Jest wybitnie niekorzystne z urbanistycznego i zdrowotnego punktu widzenia. Natomiast na wsi, gdzie samochody byłyby najbardziej przydatne i mogłyby choć częściowo wyeliminować nieekonomiczny transport konny, jest ich najmniej. Koncentracja samochodów w miastach pociąga za sobą konieczność dużych feakładów na rozbudowę ulic, parkingów, przebudowę skrzyżowań itp. Na terenach wiejskich nakłady te byłyby zbędne, gdyż istnieją tam duże rezerwy przestrzeni komunikacyjnej.

Orgaałsaejs

Transport samochodowy, w odróżnieniu od kolejowego, jest silnie rozproszony organizacyjnie. W przewozach ładunków uczestniczą następujące grupy przedsiębiorstw:

1. Przedsiębiorstwa Państwowej Komunikacji Samochodowej (PKS), znajdujące się we wszystkich województwach i mające swoje oddziały w większych miastach. PKS skupia tylko około 8°/o taboru ciężarowego, ale wykonuje aż 25®/* pracy przewozowej (w tonokilometrach), obsługując przede wszystkim dalsze przewozy (średnia odległość przewozu 40 km). W ramach PKS działa Przedsiębiorstwo Międzynarodowych Przewozów Samochodowych „PEKAES", docierające niemal do wszystkich krajów europejskich oraz na Bliski Wschód (średnia odległość przewozu 1140 km).

2.    Przedsiębiorstwa transportu branżowego, obsługujące określone branże przemysłu lub usług. Do najważniejszych należą przedsiębiorstwa transportowe budownictwa, handlu wewnętrznego, „Samopomocy Chłopskiej", Związku Spółdzielni Mleczarskich, przemysłu mięsnego, górnictwa węglowego i energetyki. Transport branżowy skupia prawlo 21^#/o taboru i wykonuje blisko 33*/* pracy przewozowej.

3.    Przedsiębiorstwa nietranaportowe dysponujące własnym taborem zakładowym, np. zakłady przemysłowe, gospodarstwa rolne, gospodarka komunalna, jednostki administracji państwowej, instytuty, wyższe uczelnie. Ten tzw. „transport gospodarczy” skupia aż 55°/o taboru, ale wykonuje zaledwie 40®/# pracy przewozowej (krótsze na ogół odległości przewozów, a także niższy współczynnik wykorzystania taboru). Transport ten z powodu rozproszenia taboru w licznych, często drobnych zakładach, pracuje najmniej ekonomicznie.

4.    Do osób prywatnych należy blisko 13®/* samochodów ciężarowych. Są to przeważnie samochody rolnicze, taksówki bagażowe i furgonetki. Dlatego udział transportu prywatnego w przewozach jest niewielki. W znacznym stopniu jest to transport wewnątrzzakładowy w gospodarstwach rolnych.

Tabor autobusowy jest w posiadaniu następujących grup użytkowników:

1.    Przedsiębiorstwa PKS skupiają około 43*/* ogólnej liczby autobusów, obsługując przede wszystkim regularne Unie komunikacji między osiedlowej. Autobusy PKS w 1975 r. przewiozły 2,2 mld pasażerów (w tym 13 mld w komunikacji regularnej, resztę stanowiły przewozy pracownicze i wycieczkowe), wykonując 13 mld wozokilometrów.

2.    Komunikacja miejska skupia blisko 2#®/* liczby autobusów, które w 1975 r. przewiozły 33 mld pasażerów, wykonując około 700 min wozokilometrów.

3.    Coraz większą liczbą autobusów dysponują Mura podróży i organizacje turystyczne (Orbis, PTTK, Gromada, Sports--Tourist, Juventur, Almatur i liczne inne o znaczeniu regionalnym); wozy będące w ich posiadaniu służą ruchowi turystycznemu krajowemu i zagranicznemu.

4.    Wreszcie 1/3 taboru autobusowego należy do różnych zakładów pracy, organizacji społecznych i związków zawodowych

107