030 4

nięciu całości cieczy temperatura ponownie się obniża. Stop o składzie odpowiadającym punktowi eutektycznemu E krzepnie w stałej temperaturze. Wynika to z tego, że dla takiego składu likwidus i solidus stykają się, więc mają tę samą temperaturę T^i T₂. Eutektyka jest drobnoziarnistą mieszaniną faz a i p. W przypadku stopów wieloskładnikowych eutektyka może zawierać trzy lub więcej faz.

Rys. 3.8. Krzywe chłodzenia (a) i układ równowagi fazowej stopu o ograniczonej rozpuszczalności w stanie stałym

3.4. Reguła dźwigni

Do analizy układów równowagi fazowej stosowana jest tzw.reguła dźwigni.Umożliwia ona określenie dla wybranego stopu ilości poszczególnych faz w danej temperaturze. Zastosowanie reguły dźwigni dla roztworu ciągłego ilustruje rys. 3.9a, a dla granicznego rys.3.9b.

Jeżeli chcemy określić ilości poszczególnych faz {cieczy i fazy stałej a) dla stopu o dowolnym składzie (np. P) w dowolnej temperaturze (np. T ), wówczas na układzie równowagi prowadzimy prostą poziomą. Jej punkty przecięcia z liniami ograniczającymi dany obszar pola dwufazowego wyznaczają odcinek SC.

Ilość fazy « w temperaturze    o składzie chemicznym F^

określa zależność;

r

Rys. 3-9. Przykłady stosowania reguły dźwigni

Ilość fazy a [%]

PC

SC

x 100%

(3.3)

Z kolei ilość cieczy L w temperaturze o składzie chemicznym

L określa podobna zależność: x

Ilość cieczy [%]

x 100%

(3.4)

Regułę dźwigni można stosować nie tylko do przemiany ciecz-ciało stałe, ale także do przemian w stanie stałym.

3.5. Zadania do ćwiczenia ZADANIE 1

Temat: Wykonać analizę cieplną dla wytypowanych stopów Cel zadania

Celem zadania jest zapoznanie się z warunkami prowadzenia analizy cieplnej i wykorzystania sporządzonego układu równowagi do analizy zjawisk strukturalnych zachodzących w stopie.

Wyposażenie stanowiska

-    Piecy tyglowy

-    Tygielki ze stopami

-    Czujnik termoelektryczny Ni-NiCr

-    Rejestrator

57