10str

68 2. PODSTAWOWE KATEGORIE POLITOLOGICZNE

1)    interes polityczny sensu stricto, czyli dążenie podmiotów społecznych do udziału w sprawowaniu władzy za pośrednictwem państwa, systemu partii politycznych i organizacji społecznych;

2)    interes polityczny sensu largo, czyli dążenie dużych grup społecznych do realizacji swoich interesów przy udziale władzy politycznej.¹

Interesy polityczne, jak prawie wszystkie kategorie politologiczne, nie są zjawiskiem jednoznacznym. Proponujemy ich klasyfikowanie według następujących kryteriów: 1) podmiotu interesu; 2) przedmiotu interesu; 3) stopnia uświadomienia interesu; 4) zakresu sprzeczności interesów. Ad 1. Według kryterium podmiotu interesu wyróżniamy interesy:

-    ogólnospołeczne, czyli społeczeństwa jako całości (np. pragnienie życia w pokoju)²;

-    narodowości i grup etnicznych (np. możliwość zachowania odrębności swojej kultury);

-    grup społecznych;

-jednostek.³

Ad 2. Według kryterium przedmiotu interesu wyróżniamy interesy:

-    ekonomiczne;

-    ideologiczne;

-    społeczne;

-    kulturalne itp.⁴

Ad 3. Według kryterium stopnia uświadomienia interesu wyodrębniamy interesy:

-    uświadomione (całkowicie lub częściowo);

-    nieuświadomione.

Ad 4. Według kryterium zakresu sprzeczności interesów wyodrębniamy interesy:

klasyfikacyjne. Ich zastosowanie zależy bowiem od podejścia do omawianych problemów.

2.4.3. Artykulacja potrzeb i interesów

Artykulacja potrzeb i interesów jest określana w literaturze przedmiotu wielorako.⁵ W naszym ujęciu (Ryc. 6)⁶~

artykulacja potrzeb i interesów to proces podejmowania działań zmierzających do zaspokojenia potrzeb i interesów określonych podmiotów,

od momentu wyodrębnienia się potrzeb do ich zaspokojenia.

Artykulacja		Koordynacja (agregacja)		Decyzja
interesów		interesów		polityczna

Konwersja    „Wyjście”

wewnątrzsystemowa

Ryc. 6. Uproszczony schemat procesów politycznych

Istotną rolę odgrywają zwłaszcza procesy koordynacji (agregacji) interesów, rozumiane jako takie działania polityczne, które prowadzą do formułowania ogólnej linii politycznej, w ramach której interesy grupowe i indywidualne artykułowane w systemie są wiązane, wzajemnie uzgadniane i dostosowywane do siebie, drogą różnych mechanizmów politycznych, takich jak kompromisy, ugody, przetargi, porozumienia.⁷

i

1

   Por. Z. Zarzycki: Polityczna artykulacja interesów. (Próba określenia pojąć), „Studia Nauk Politycznych”, 3(1981), ss. 165-166.

2

   D. M a r k o w s k i: Układy integracji społeczeństwa polskiego a system polityczny, „Studia Nauk Politycznych”, 4(1987), ss. 24-26 wyróżniając interesy ogólnospołeczne i interesy partykularne wskazał, iż te ostatnie mogą się kształtować ze względu na: 1. zróżnicowanie zawodowe, 2. regionalny podział kraju, 3. demograficzne zróżnicowanie społeczeństwa, 4. zróżnicowanie organizacyjne, wynikające z faktu, iż w każdym społeczeństwie istnieją rozliczne instytucje i organizacje, do któiych należy' się na mocy urodzenia lub dobrowolnego akcesu.

3

   Por. Dobro w' olskLWróbel: Wprowadzenie..., ss. 102-103.

4

   Tamże.

5

   Dobro wolski, Wróbel: Wprowadzenie..., s. 108.

6

   Por. J. P. G i e o r g i c a: Procesy koordynacji interesów w socjalistycznym systemie politycznym, [w:] Teoria polityki i stosunków międzynarodowych (niektóre problemy), (red. nauk.) E. Pałyga i W. J. Szczepański, COM SNP, Warszawa 1979, s. 34.

7

   Tamże, s. 34.