11497 Image0005 (14)

Księga trzecia PRZESŁANKI PRAWA NATURALNEGO

I. Definicje i tezy...........229

§ 1. Jaźń jako jedność organiczna. Organizm Jako zespół organizmów elementarnych — cel — zdolność do życia.

Całość i części. Ludzkość jako konkretna ogólność — człony — typy — zgromadzenie naturalne 259. § 2. Osoba Jako jedność mechaniczna — fikcja — stosunek między wielością a jednością jak między rzeczami a ich pojęciami. Osoba jako człowiek pojedynczy lub jako wielu ludzi. Zdolność pojedynczego człowieka do decyzji — zdolność wielu ludzi do decyzji. Zgromadzenie. Równość osób naturalnych 2::i. § 3. Zgromadzenie reprezentujące samo siebie — osoba sztuczna. Uznanie. Personifikacja teoretyczna. Reprezentacja — konstytuowanie osób sztucznych — zaistnienie zjednoczonych środków. Pojęcie osoby jako fikcyjny podmiot woli arbitralnej 23G. § 4. Wspólnota jako jaźń. Stowarzyszenie jako osoba. Prawo i system prawny — prawo rodzinne i prawo obligacyjne — prawo własności Jako sfera pośrednia ;:!8. § 5. Sfera woli naturalnej. Sfera woli arbitralnej. Definicja własności — własność organiczna i mechaniczna — posiadanie i rozporządzanie — własność wewnętrzna i zewnętrzna. Jedność i wielość 240. § 6. Stosunek do ciała i życia — do możliwych działań innego człowieka. Posiadanie zwierząt — ziemi — rzeczy przez siebie wytworzonych — uwewnętrznienie — zbycie. Towar. Pieniądz. Obligacja 242. § 7. Grupy i przeciwieństwa. Status i kontrakt. Stanowisko sir H. Maine’a 246. § 8. Panowanie i własność — we wspólnocie — w stowarzyszeniu. Cudza siła robocza Jako własność — ludzie jako towar. Pozycja panującego — dwojaki charakter panowania 248. § 9. Pojęcie i określenie wynagrodzenia. Zasługa i Jej następstwa. Akty niejednoczesne i jednoczesne — sprawiedliwość dystrybutywna i sprawiedliwość komutatywna 251. § 10. Przejście od stosunku służebnego do stosunku czysto umownego. Zdolności ogólnoludzkie. Ogólność idei i ogólność pojęcia. Praca staje się abstrakcyjna i prosta — jej cena. Robotnicy najemni i chlebodawcy 254. § 11. Wynagrodzenie a danina. Przyzwyczajenie i obowiązek. Prośba i łaska. Wdzięczność. Zniesienie danin — zniesienie wynagrodzenia — przeciwstawianie się stanów wyższych. Jałmużna i napiwek. Podarunek a skłonność. Zachowywanie pozorów. Podarunek pieniężny. Podatek jako pojęcie z dziedziny stowarzyszenia 256. § 12. Równoległość życia i prawa — materia i forma. Związek ciał. Wymiana rzeczy. Kontrakt szczegółowy i kontrakt ogólny. Osoby prawne. Związek i przymierze 260. § 13. Rosnąca rola kontraktu. Przystosowywanie się statusu. Typy związków i przymierzy we wspólnocie — małżeństwo. Stosunki, które mogą zmienić się w kontrakty. Kontrakty handlowe — zaufanie — zastępowane przez kalkulację. Kontrakt o pracę — jako dźwignia możliwej nowej organizacji wspólży-cia 262. § 14. Związki w stowarzyszeniu — ecie — rozporządzanie środkami — określony cel i określony środek. Towarzystwa rozporządzające majątkiem. Różnica między Jednostką a związkiem Jako osobą samodzielną. Towarzystwo akcyjne. Wkład pracy zamiast wkładu kapitału 2G5.

II.    Pierwiastek naturalny w prawie......271

§ 15. Problem starożytnej filozofii prawa — rozwiązania.

Dwa znaczenia pierwiastka naturalnego 271. § IG. Ewolucja kultury starożytnej — prawo powszechne. Ogólność i picr-wotność. Fikcja 1 abstrakcja wywiedzione z doświadczenia 27.7. § 17. Powszechna wolność działania. Wyróżnienie prawa powszechnego i prawa naturalnego. Postąp od tego, co ogólne, do tego, co szczególne. Wnioski 275. § in. Powszechność małżeństwa jako przykład. Dwojakie znaczenie powszechności. Prawo sumienia. Prawo objawione. Prawo cywilne urasta do prawa światowego. Porządek przypadkowy i porządek konieczny. Człowiek-abstrakcja 277. § li). Porządek stowarzyszenia. Prawo handlowe. Wykształcenie się tego prawa i upadek życia w cesarstwie rzymskim 279.

§ 20. Kultura chrześcijańska i przyjęcie prawa rzymskiego świata. Dziedziny oddziaływania prawa rzymskiego — rozbicie wspólnot — rodzina i małżeństwo. Prawo naturalne nowożytnych czasów — w prawie publicznym i ustawodawstwie 281.

III.    Formy woli połączonej — społeczność i państwo .    . 2!ll

§ 21. Upodobanie i porozumienie. Skłonność i zgodność. Przyzwyczajenie i zwyczaj. Usposobienie i obyczaje. Sens i treść zwyczajów 284. § 22. Obyczaje. Ojczyzna. Więź z zamieszkaną, uprawianą, posiadaną ziemią. Pamięć przodków. Związek małżeński a obyczaje 28G. § 27. Obyczaje jako prawo zwyczajowe. Dziedzina obyczajów. Obyczaje i zgodność — to, co w nich wspólne 288. § 24. Odrębność. Zgodność jako prawo naturalne, obyczaje jako prawo pozytywne. Społeczność i jej rodzaje 290. § 25. Stosunek między społecznością a wspólnotą. Społeczność Jako armia — zgromadzenie wojowników i przywódcy — godność książęca albo królewska 297. § 26. Armia a własność — kasta wojowników — szlachta. Szlachta a pospólstwo 295. § 27. Tendencje części składowych społeczności. Miasto jako urzeczywistnienie idei społeczności — polis. Majestat społeczności. Dwojakie znaczenie gminy ludowej 296. § 28. Zespół i zrzeszenie. Uzależnienie od społeczności. Kościół i du-chowno-świeckie imperium powszechne. Zrzeszenie n środki przymusu. Regulamin 298. § 29. Państwo i Jego cel. Nadrzędność prawa wobec stowarzyszenia i państwa. Państwo jako interpretator prawa i prawodawca. Władza ustawodawcza. Polityka. Państwo samo jest stowarzyszeniem. Prawo państwowe prawem najwyższym. Administracja. Socjalizm. Państwo światowe. Koniec istnienia państwa .702.

XI