14708 Nowy Korbut 11

V

BIBLIOGRAFIA LITERACKA POLSKA 1. DAWNY I NOWY KORBUT

Spośród bibliografii specjalnych, tj. takich, które rejestrują jedną tylko dziedzinę, polonistów obchodzi przede wszystkim bibliografia literatury polskiej. Oczekujemy od prac tego typu rejestracji dzieł literackich i opracowań. Taką bibliografię podstawową dla nas stanowi dzieło zwane pospolicie „Korbutem”. Bibliografia Gabriela Korbuta ma dwa wydania oraz nową redakcję:

1)    Literatura polska od początków do powstania styczniowego, t. 1 - 3 (1919- 1920);

2)    Literatura polska od początków do wojny światowej, t. 1-4 (1929- 1931);

3)    Bibliografia literatury polskiej. Nowy Korbut, z zamierzonych 19 tomów wyszły dotąd tomy: 1 - 5, 7 -8, 12 (1963-).

Obecnie zatem podstawę wszelkich poszukiwań w tym zakresie, dla których istnieją już odpowiednie tomy Nowego Korbuta, stanowi Nowy Korbut (odtąd NK), dla pozostałych zaś okresów literatury 2 wyd. Korbuta dawnego. Zapoznać się wszakże należy zarówno z oboma wydaniami dawnymi, jak i z wydaniem przygotowywanym obecnie.

Wydanie 1 — jak wynika z tytułu — rejestrowało literaturę polską sprzed r. 1863. Dodatkowo zestawiono tam pisarzy nie żyjących już, których działalność przypada na lata po powstaniu styczniowym. To kryterium, czasem ze względów praktycznych stosowane w słownikach biograficznych, w encyklopediach itp., spowodowało, że w III tomie Korbuta z 1 wyd. znalazły się nazwiska pisarzy trzeciorzędnych, a zabrakło Kazimierza Tetmajera, który zmarł dopiero w r. 1940, ale którego twórczość była już skończona, gdy ukazywało się 1 wyd. Zabrakło Stefana Żeromskiego, który wprawdzie wydał po odzyskaniu niepodległości Wiatr od morza, Przedwiośnie i in., ale imię ustalone miał już przed pierwszą wojną światową. W przyjęciu tej zasady nie był zresztą Korbut konsekwentny; znalazło się miejsce dla Aleksandra Świętochowskiego, który przeżył Korbuta o lat kilka. Niesłuszność tego kryterium wytknięto Korbutowi, i w 2 wyd. zmienił stanowisko. W tej edycji, przyjąwszy rok 1914 jako datę zamknięcia swej bibliografii, opracował tych wszystkich pisarzy, których twórczość rozpoczęła się przed r. 1914.

Podział Korbuta na tomy w wyd. 2 przedstawia się następująco:

t. I    (1929)    —    literatura    polska od początków do końca wieku    XVII;

t. II    (1929)    —    literatura    polska wieku XVIII i wieku XIX    do r.    1820;

t. III    (1930)    —    literatura    polska z lat 1820- 1863;

t. IV    (1931)    —    literatura    polska z lat 1864- 1914.

Na początku kolejnych tomów 2 wyd. Korbuta czytamy wytłuszczonym drukiem nazwy poszczególnych epok, np. w tomie I — Piśmiennictwo polskie średniowieczne w okr. X - XV w.; w tomie II — Czasy Saskie; w tomie III — Piśmiennictwo romantyczne w okresie 1820 - 1863; w tomie IV — Piśmiennictwo pozytywistyczne w okresie 1864 - 1890.

Oczywiście nie znaczy to, by nazwa przytoczona odnosiła się do całego tomu. Tak jest istotnie w tomie III, ale tom I np. obejmuje jeszcze następujące okresy: Piśmiennictwo polskie humanistyczne w okr. od pocz. w. XVI do poi. XVII. Tzw. „Wiek Złoty” (Zygmuntowski); Piśmiennictwo polskie barokowe w okr. od poł. w. XVII do poł. w. XVIII (1650 - 1750).

Po każdym tytule następuje krótkie encyklopedyczne wyjaśnienie dotyczące danej epoki, a potem lista dzieł o epoce. Następnie podany jest długi szereg pisarzy. W zakresie dzieł średniowiecznych przed autorami wymieniane są utwory anonimowe.

Przy każdym nazwisku podawał Korbut suche i zwięzłe, bardzo skondensowane dane biograficzne. Po nich następuje bibliografia podmiotowa i przedmiotowa danego pisarza. W hasłach dotyczących pisarzy, których bibliografia liczy zaledwie kilka czy kilkanaście pozycji, Korbut nie wprowadzał żadnych dodatkowych podziałów. Inaczej z pisarzami wielkimi czy choćby wybitnymi. Tu po danych biograficznych podawał informacje dotyczące twórczości, a więc wykaz dzieł w porządku ich powstawania. W przeciwieństwie do Estreichera Korbut rejestrował także dzieła rękopiśmienne. Główny trzon bibliografii podmiotowej stanowi lista wydań, w której ułożone są na początku wydania zbiorowe, następnie wydania indywidualne. A więc w haśle poświęconym Mickiewiczowi będziemy szukali najpierw wyliczenia wydań zbiorowych, potem osobnych edycji Grażyny, Konrada Wallenroda, Dziadów, Pana Tadeusza itd. Przy poszczególnych pozycjach podawał Korbut w nawiasie ważniejsze recenzje. W dziale opracowań, czyli w bibliografii przedmiotowej, wyodrębniał najpierw przyczynki do bibliografii, tzn. wszelkie zestawienia bibiogra-ficzne dotyczące danego pisarza. Wśród dzieł o pisarzu na pierwszym planie wyliczał monografie. Czynił to krytycznie. Nie każde dzieło mające w tytule imię i nazwisko omawianego pisarza zaliczał do monografii. W zestawieniu bibliografii przedmiotowej Ignacego Krasickiego czytamy: „Monografii brak. Książka Kraszewskiego o Krasickim (zob. niżej) nie ma charakteru monografii. — Zarys monograficzny K. Wojciechowskiego: Ignacy Krasicki. Wyd. 2, Lwów 1922”.

A więc książka Kraszewskiego zawierająca ważną charakterystykę poety nie została nazwana monografią, bo Kraszewski nie władał metodą naukową; książka Wojciechowskiego, przynosząca trafny wizerunek księ-

127