Nowy Korbut 51

Korzystając z Piśmiennictwa staropolskiego pamiętajmy o Addendach na końcu tomu 3.

W części oświeceniowej hasło ogólne jest właściwie jedno, gdyż całe trzy tomy poświęcone są jednej wielkiej epoce. W haśle tym wyodrębniono części: Oświecenie na Zachodzie; Oświecenie w Polsce; Literatura polska okresu Oświecenia. Następują hasła rzeczowe, wśród kfórych spotykamy m. in. Bibliotekę publiczną Załuskich (1747 - 1794); Czasopiśmiennictwo; Drukarstwo i księgarstwo; Folklorystykę (bardzo interesujące osiągnięcie!); Komisję Edukacji Narodowej; Kuźnicę Kołlątajowską; Teatry (dział ogromnie rozbudowany); Towarzystwa: Iksów, Szubrawców i ... Przyjaciół Nauk (1800 - 1832); Uniwersytet Warszawski (1816 - 1831). Wyodrębniono nawet hasło: Pieśń legionów. Jak w Piśmiennictwie staropolskim wyodrębniono arian wśród innych wyznań, tak tu uczyniono Uniwersytet Warszawski hasłem większego wymiaru niż: Jagielloński, Wileński i inne.

Nie wyodrębniono Akademii Połockiej, mającej monografię. Ze względu na środowisko literackie, jakie wytworzył Krzemieniec, należy się Liceum Krzemienieckiemu w bibliografii historycznoliterackiej miejsce w towarzystwie uniwersytetów, nie szkół.

Szczęśliwą innowacją są indeksy tytułów. Otrzymali je m. in.: Bogusławski, Bohomolec, Brodziński, Karpiński, Koźmian, Krasicki, Naruszewicz, Niemcewicz.

Część oświeceniowa nie została jeszcze ukończona. Wobec tego nie dysponujemy indeksami. W obu tomach już ogłoszonych odnajdujemy uzupełnienia doprowadzające bibliografię podmiotową i przedmiotową do r. 1966, nawet nieraz do r. 1967. O roli NK w zakresie literatury staropolskiej i oświeceniowej (na tle innych kompendiów bibliograficznych obejmujących wymienione okresy, również na tle zagranicznych bibliografii literackich) pisała Elżbieta Aleksandrowska: Historycznoliterackie kompendia bio-bibliograficzne z zakresu staropolszczyzny i Oświecenia (w: Dokumentacja w badaniach literackich i teatralnych. Wybrane problemy, pod red. Jadwigi Czachowskiej, Wrocław 1970 s. 9-35).

Tomy 7-8 poświęcone romantyzmowi obejmują hasła ogólne i rzeczowe, jak i hasła osobowe A-O. Toteż z wielkich poetów otrzymał tu hasło Zygmunt Krasiński (ss. 86), Cyprian Norwid (ss. 66) i Aleksander Fredro (ss. 47), słusznie przeniesiony z II tomu dawnego Korbuta. Dziwne się wyda wszakże badaczowi dziejów komedii polskiej, dlaczego w jednym tomie z Fredrą, a więc w jednym okresie chronologicznym, przewidziano miejsce dla Józefa Blizińskiego. Spotkawszy tu autora Rozbitków, szukać będziemy — i na próżno — Michała Bałuckiego i innych. Większe zdziwienie wywoła rzeczowe hasło Szkoła Główna. Fakt, że działalność jej rozpoczęła się w r. 1862, bynajmniej nie uprawnia do tego zabiegu. Przecież pokolenie Szkoły Głównej to pokolenie pozytywistów. Wybitni wychowankowie wymienieni na s. 82 to nie romantycy.

W tomie 7 rozczłonkowano zasadnicze hasło o romantyzmie według problemów, skutkiem czego niekiedy trudno odszukać pożądaną pracę. Ale jak i w poprzednich dwu częściach, otrzymujemy w romantycznej ogromne bogactwo informacji.

Tom 12 NK jest monografią bibliograficzną Kraszewskiego ¹. Należało się to najpłodniejszemu pisarzowi literatury, chyba nie tylko polskiej, by osobnymi zestawieniami o randze monografii bibliograficznych utrwalać jego twórczość, a także literaturę o nim. Jak wiadomo z poprzedniego rozdziału, parokrotnie takie zestawienie (jedynie podmiotowe) wykonał Estreicher. Zarówno te, jak i inne bibliografie Kraszewskiego zostały wymienione na początku 12 tomu NK. Tak w dawnym Korbucie, jak i w NK bibliografię każdego pisarza poprzedzają krótkie dane biograficzne. Tu rozrosły się one do rozmiarów dokładnego kalendarium, wypełniającego 23 gęsto zadrukowane stronice. Tom stał się monografią biograficzną i bibliograficzną jednocześnie.

Indeks tytułów w bibliografii Kraszewskiego wypadł imponująco. Opracowano i inne, np. indeks tytułów czasopism polskich i obcych oraz wydawnictw zbiorowych zawierających utwory Kraszewskiego ogłoszone za życia pisarza.

W obecnym stanie prac skazani jesteśmy oczywiście na to, iż dla pewnych okresów literatury polskiej i dla pewnych pisarzy mamy już NK, dla innych zadowalać nas musi Korbut dawny. Dysproporcja to ogromna, stosunek 1 : 6. W żadnej pracy w naszej dziedzinie, nawet w pracy magisterskiej czy zgoła seminaryjnej pisanej w oparciu o NK, nie wolno zapomnieć, że i tam literatura przedmiotu nie jest zebrana całkowicie. Możemy poprzestać na NK w zakresie tzw. tła porównawczego, ale nie w zakresie tematu głównęgo. A więc dla badacza Hieronima Powodowskiego NK wystarczy, gdy idzie o Skargę, którego winien on dokładnie poznać, nie wystarczy w zakresie Powodowskiego. Tu materiał rozrasta się podczas lektury każdej pracy, nawet drobnej, odsyłającej do innych, dla szczegółowego tematu ważnych, a przez NK słusznie pominiętych.

Dla autora pracy o Sebastianie Grabowieckim NK winien wystarczyć w zakresie Sępa Szarzyńskiego czy Miaskowskiego. Z pewnością nie wystarczy w zakresie Grabowieckiego. Czy jednak w tym szczegółowym przypadku NK wystarczy dla tzw. tła porównawczego? — Nie, tym razem nie wystarczy, gdyż najbardziej gruntowne monografie o Sępie Sza-rzyńskim (Jana Błońskiego) czy o Kasprze Miaskowskim (Stefana Nie-znanowskiego) ogłoszone zostały drukiem później, niż zakończono prace nad NK.

Od dawnego Korbuta czy też od NK rozpoczynamy poszukiwania, ale na nich nie wolno poprzestać.

135

1

Recenzja Stanisława Burkota („Ruch Literacki” R. 9: 1968 nr 4 s. 240—241) wytknęła jej nieco błędów.