160 161 2

1 Znaczenie gecpołityczne posiada również bkwdacfa enkłany Prus Wsdndaick ' fc' hfcnrny trący ba* dla ekspansji m wschód do państw bałtyckich (rys. 424). W hu | spttcb położony został kres agresji niemieckiej, której celem było zdobycie pancmH\.

nad Bałtykiem i przekształcenie go na weamftrzne morze niemieckie. Ukwutacja BfVr? Wschodnich usmwa mebezpk&eńsłwo ntemurlae; ekspansji na wschód, żaba*

L pkza tac ty&o Polskę, ale również ZSRR~ (S. Leszoydd, 1946. s. 5)*".    >

■    Końam^in efektem badań S Lcsayckicjjo Mo sformułowanie s/ościu ^^Eknmnantów odniesionych do położenia Mski w Europie¹*

■    łjfbłska leży w centrum Europ)',

H 2) Pobka leży w Europie Zachodniej,

■    3) (Usb leży między pomostami: adriatycko-bałtyckim i bałtycko-czar-^^Hnorskim.

K 4) Polska leży na szlakach transkontynentałnych.

■5) fabka leiy w obszarze na oścież otwartym,

■    Q PoŁska jest łączniczką między kulturą łacińską a bizantyjską.

■    Przedstawione przez & Leszczydoego uwarunkowania stanowiły pod-Jgstawę do określenia wytycznych do rozwoju nowej Polski"'’.

Koncepcja „dziedzictwa" polskiej przestrzeni w ujęciu Andrzeja Pis* kozuba

I;;. - Andrzej Piskozub był jednym z niewielu naukowców^ którzy w okresie PRL zajmow ali się usytuowaniem Polski w Europie. Myślą przewodnią jego I rozwoju w tym zakresie był związek sied hydrograficznej z jednostką geo-> graficzny i dotyczył dorzeczy Odry i Wisły, tj. istniejących przez tysiąc lat 1 bierni polskich"®.

| W. przypadku Wisły autor do jej dorzecza (194 tys. km² wliczył zlewi-I sko Zalewu Wiślanego - 23*5 tys. km*). Łączna powierzchnia tak przyjętego gfdorzecza Wisły wynosi więc 217,4 knr, z tego w granicach Polski znajduje się 183,1 tys. km (84,2%). Podobne założenie przyjął w przypadku Odry. JgPej dorzecza włączył Zalew Szczeciński oraz obszary przyległe do Piany, Świny i Dziwny, które łączą wspomniany zalew z pełnym morzem. Ogólna powierzchnia tak przyjętego dorzecza wynosi 130 tys. km¹, z tego w Polsce jSnajduje się 108,1 tys. km² (83,2%). Bezpośrednie zlewisko do Bałtyku małych rzek znajdujące się między dorzeczami Wisły i Odry wynosi 17,3 tys. jy Stąd z ogólnej liczby 364,6 tys. km¹ dorzeczy traktowanych jako „zielnie polskie" 308,4 km², tj. 84.6% znajduje się w faktycznych granicach Polski RM.25). Zdaniem A. Piskozuba przedstawiony na rysunku obszar w całym procesie dziejowym przejawiał cechy jednej całości terytorialnej, rozwijającej Pt w kierunku wypełnienia całego tak pojętego obszaru „ziem polskich"¹⁶².

158    Tamte.

159    Tamte. a. 241 g» Tamte.

161 Tamte. i.253. B Tamte. *.155.

njtworwnle rotl/lmych poUkułi Mruktur pr/ntmmydi i okien dimM| Mki olva\(>M.i na ziemiach nadodraiisklcli i nadbibAich jrafc wr-

p'.. rfnifii¹' 'I¹lt ‘^{Jm 1} ^ i.lhlwItWMMj PeUf*.

2*J0. k maat. GnWb CM Batego, ttnm IM W f EMM muflom M cjt,s25ł.

Rys. 4.25. „Po*ytyw*(A) i „Negatyw" (B) PołsU «dug | Pttouto

4.4. Współczesne koncepcje geopolityczne

Po rozpadzie Związku Radzieckiego i systemu komunistycznego oraz rozwiązania Układu Warszawskiego radykalnej zmianie uległa sytuacji polityczno-militarna na świerie, w Europie i w Polsce. Zmianie uległa pozycja geopolityczna Polski gdyż nastąpiły radykalne zmiany w najbliższym otoczeniu naszego kraju. Nastąpilo bowiem zjednoczenie Niemiec, rozpadła Sę Czechoslowaqanadwa pastwa, C^yiSowaq{,2aJtt^^ffi^^^ ły cztery państwa: Ukraina. Białoruś^ Litwa i Ro^a (Obwód Kaliningradzki). W tej nowej sytuacji polityczno-militarnej przed geografami polskimi stanęto bardzo ważne zadanie dotyczące określenia miejsca i roli Pblski w nowych uwarunkowaniach geopolitycznych. Dodać należy, że przemiany polityczno-•militarne nastąpiły nie tylko w Polsce i najbliższym jej otoczeniu, lecz także w wielu innych rejonach Europy i świata. Ni czoło jednak wysunęły B geopolityczne konsekwencje sąsiedztwa Polski ze zjednoczonymi Niemcami oraz z Ukrainą i Rosją. Problematyką tą zajmowali się P, Eberhardt, Marcin Rościszowski, Janusz Stefanowicz, Tomasz Otręba, Jerzy Kołodziejski, Antoni Kukliński i inni.

163 A. Piłkoiub, DzirUjjcttro pMejpnatrwti-^ro/ianiistoryan/pdsloyUnkkt przairunnych zm polskich, Wyd. Ossolineum; Wrocław 1967,17.