Przyborowska B., Struktury innowacyjne w edukacji. Teoria - praktyka -rozwój, Wyd. UMK, Toruń 2003.
Przyborowska B., Kultura organizacyjna w zmiennym otoczeniu, Wyd. WSIiE TWP, Olsztyn 2007.
Solarczyk H., Andragodzy w Niemczech w systemie edukacji ustawicznej. Przesłanki do budowy teorii profesjonalizacji edukacji dorosłych, Biblioteka Edukacji Dorosłych, t. 23, Płock —Toruń-2003, s. 52-61.
Solarczyk H., Edukacja ustawiczna w Niemczech w kontekście międzynarodowym, Wyd. UMK, Toruń 2001.
Trompenaars F., Hampden-Tumer Ch., Siedem wymiarów kultury, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002.
Netografia:
Banki danych na temat szkoleń:
www.inwestycjawkadry.info.pl (data dostępu: 06.08.2008 r.). www.szkolenia.com.pl (data dostępu: 06.08.2008 r.). www.szkolenia24h.pl (data dostępu: 06.08.2008 r.).
Modernizacja kształcenia ustawicznego i kształcenia dorosłych w Polsce jako integralnych części uczenia się przez całe życie: www.men.gov.pl/ksztzaw/strategia/modem_spis.php (data dostępu: 06.08.2008r.).
Raport o stanie edukacji ustawicznej w Polsce w roku 2005: www.men.gov.pl/ksztzaw/strategia/Edukacja_Ustawiczna_2005_Raport.pdf: (data dostępu: 06.08.2008 r.).
Strategia rozwoju edukacji ustawicznej do 2010 r.:
www.men.gov.pl/ksztzaw/strategia/strat_ust.php (data dostępu: 06.08.2008 r.).
IV. Modele pracy edukacyjnej z dorosłymi
Każdy refleksyjny andragog musi odpowiedzieć sobie na trzy pytania:
1. Czym j est wiedza i jaki jest jej charakter?
2. Kim jest uczeń dorosły i jakiej wiedzy należy mu dostarczyć?
3. Na czym polega rola nauczyciela dorosłych?1
W odpowiedzi na te pytania Mieczysław Malewski wyróżnia trzy jakościowo odmienne modele, pracy dydaktycznej z dorosłymi: technologiczny, humanistyczny i krytyczny. Należy od razu zastrzec, że w rzeczywistości występują różne odmiany tych modeli, jak i różne ich mieszanki. Poniższa tabela prezentuje kryteria różnicujące te podstawowe modele, a ich wyjaśnienie jest celem dalszej części tego rozdziału. Na tej podstawie czytelnik może ocenić własny styl pracy andragogicznej lub innych andragogów. Znajomość potencjalnych możliwości i ograniczeń tkwiących w niżej opisanych rozwiązaniach jest okazją do refleksji nad stylem pracy andragogów.
Tabela 6. Modele pracy edukacyjnej z ludźmi dorosłymi - podstawowe różnice
Kryteria różnicujące |
Model technologiczny |
Model humanistyczny |
Model krytyczny |
Najważniejszy problem społeczny |
rozwój społeczny |
indywidualna świadomość |
opresywne warunki życia |
Ontologia człowieka |
istota poznająca |
istota działająca |
istota wolna |
Kluczowa wartość |
demokracja, dobrobyt |
samorealizacja |
wolność |
Kontekst edukacji |
struktura społeczna |
indywidualna osobowość |
, ja” w społeczeństwie |
Ideał edukacji |
zaangażowanie społeczne |
zintegrowana osobowość |
orientacja emancypacyjna |
Rola nauczyciela |
przewodzenie |
podtrzymywanie uczenia się |
budzenie świadomości |
Zadanie nauczyciela |
transmisja wiedzy |
konstruowanie kompetencji |
kwestionowanie tożsamości słuchaczy |
Charakter edukacji |
nauczanie |
uczenie się |
krytyczna refleksja |
Metody nauczania |
podające |
uprzystępniające |
sokratejskie (dialogowe) |
Rola doświadczenia |
bezwartościowe |
potencjalna źródło uczenia się |
podstawowe źródła samowiedzy |
Pożycia nauczyciela |
dominacja |
partnerstwo |
służba |
Odpowiedzialność |
nauczyciel |
nauczyciel i słuchacze |
uczący się |
Kryteria efektywności edukacji |
reprodukcja wiedzy |
umiejętność rozwiązywania problemów |
zdolność do zmiany życia (emancypacja) |
Źródło: M. Malewski, Modele pracy edukacyjnej z ludźmi dorosłymi, w: E. Przybylska (red.), Andragogiczne wątki, poszukiwania, fascynacje, Toruń 2001, s. 284.
91
M. Malewski, Modele pracy edukacyjnej z ludźmi dorosłymi, w: E. Przybylska (red.), Andragogiczne wątła, poszukiwania, fascynacje, Toruń 2001, s. 271-289.