16019 img117 (4)

©< r -®

Rys. 21. Części składowe mechanicznego bąka

Ustawiamy bąk pionowo na stole i pociągamy za zaczep spustowy 3. Gumka 5 odwija się całkowicie z kołka 7 i wprowadza bąk w szybki ruch wirowy.

Zakrętkę 9 (od tuby na pastę do zębów lub krem) należy przewiercić pionowo, a następnie nasunąć na pręt 7. Zakrętka 9 służy do zamocowania (przyciśnięcia) wymiennych tarcz, wyciętych z kartonu. Tarcze malowane w różne wzory i kolory umożliwiają przeprowadzenie ciekawych doświadczeń fizycznych.

Jeżeli np. połowę tarczy pomalujemy na niebiesko, a drugą połowę na żółto, to przy wirowaniu tarcza stanie się zielona. Jeżeli koło podzielimy promieniowo, a następnie poszczególne „działki" pomalujemy kolorami tęczy, to w czasie wirowania tarcza stanie się biała.

Jeżeli krążek bąka będzie wystarczająco ciężki, to po energicznym wprowadzeniu w ruch obrotowy może on wirować przez kilka minut.

12. WAGI

Do zbudowania waęi będą potrzebne następujące materiały: dwie listewki drewniane o wymiarach 15X50X X150 mm i 10X30X130 mm, klocek drewniany — 15X50X40 mm, kawałek sklejki — 120 X 90 mm i grubości od 3 do 5 mm, duża agrafka, jeden duży gwóźdź kilkanaście małych, blaszka na wskazówkę (może to być również pasek folii aluminiowej z opakowań czekolady lub sztywnego brystolu) oraz zakrętka słoika po dżemie.

Budowę wagi rozpoczynamy od wykonania podstawy. W tym celu wycinamy ze sklejki tarczę 1 wagi tak, jak pokazano na rys. 22. Następnie łączymy ze sobą za pomocą kleju lub małych gwoździków dwa klocki drewniane 2 i 3, a na przedniej powierzchni klocka 3 zamocujemy tarczę 1 wagi. Ponadto przez środek klocka 3 przewiercamy otwór, w który wstawiamy duży gwóźdź 4. Należy zwrócić uwagę na to, aby otwór był przewiercony poziomo, gdyż w przeciwnym przypadku niewłaściwie umocowany gwóźdź 4 może uniemożliwić poprawne funkcjonowanie wagi.

Na jednym z końców listewki drewnianej 5 przybijamy zakrętkę słoika po dżemie. Służyć ona będzie za szalkę wagi. W drugim końcu listewki 5, w odległości około 2 cm od krawędzi, wiercimy otwór o takiej średnicy, aby sporządzone przez nas ramię listewki (wagi) mogło się swobodnie obracać na gwoździu 4. W miejscu, gdzie jest otwór przybijamy lub przyklejamy do listewki 5 wskazówkę 6. Wskazówka powinna być prostopadła do ramienia listewki 5.

Do ramienia wagi zamocujemy również dużą agrafkę, która służyć będzie jako sprężyna wagi. Im większa i mocniejsza będzie agrafka, tym większe ciężary będziemy mogli ważyć. Łcpek agrafki przybijamy do ramienia listewki 5 gwoździkiem 8 tak, aby oczko w drugim końcu agrafki trafiło na wywiercony otwór 9. Ostrze agrafki należy stępić i ramię 7 lekko zagiąć ku górze, aby

26