21305 img279 (4)

III. Sylaba

Sylabę (liiszp. silaba), składającą się z jednego lub kilku fonemów, wyodrębnia się na podstawie kryteriów akustycznych i artykulacyj-nych. Ilość wydzielanych w wypowiedzi ustnej sylab odpowiada bowiem liczbie segmentów fonicznych mających najwyższą moc akustyczną. Na płaszczyźnie zaś artykulacyjnej podział na sylaby łączy się na ogół z wydechem (czyli powietrzem wydobywającym się z płuc i przechodzącym przez krtań do jamy ustnej lub nosowej), a także z odpowiednimi zmianami w układzie narządów mowy (np. poszerzanie i zwężanie kanału ustno-gardłowego przy wytwarzaniu sylab eksplozywnych typu ba- lub implozywnych typu -ab)¹.

W sylabie wyodrębnia się ośrodek (hiszp. niicleo silabico) i krańce (hiszp. limites lub margines silabicos). Ośrodek sylaby cechuje największe rozwarcie kanału głosowego i najwyższa moc akustyczna. Odznacza się on maksymalną donośnością i jest najbardziej postrzegalny słuchowo. Krańce sylab charakteryzują się najmniejszym stopniem otwarcia narządów mowy i najniższą donośnością dźwięków.

Ośrodkiem sylaby są z reguły — a w języku hiszpańskim wyłącznie — samogłoski. W niektórych językach, jak np. w czeskim, ośrodkiem sylaby mogą być spółgłoski: Icrt, vlk. W języku hiszpańskim spółgłoski znajdują się tylko na krańcach sylab. Także samogłoski mogą zajmować pozycję krańcową (np. dyftongi i tryftongi).

Dźwięki stanowiące ośrodki sylab określa się jako zgłoskotwórcze lub sylabiczne (hiszp. sonidos silabicos). W języku hiszpańskim są nimi wszystkie samogłoski. Dźwięki wymawiane wyłącznie na krańcach sylab nazywane są niezgloskotwórczymi bądź nicsylabicznymi (hiszp. sonidos no silabicos). Za takie należy uważać wszystkie spółgłoski hiszpańskie, a także [j, w, i, u] wymawiane w dyftongach i tryftongach.

Sylaby dzielą się na otwarte (hiszp. silaba librę lub silaba abierta) i zamknięte (hiszp. silaba trabada lub silaba cerrada). Pierwsze kończą się głoską sylabiczną (w języku hiszpańskim zawsze samogłoską: ro-pa, me-sa), drugie mają na końcu dźwięk niezgłoskotwórczy (w języku hiszpańskim są to np. spółgłoski: par-ten, can-tas). Zarówno język hiszpański, jak i polski, odznaczają się większą ilością sylab otwartych, aczkolwiek w obu językach występują także często sylaby zamknięte.

Struktura sylab w języku hiszpańskim przedstawia się następująco (C — spółgłoska, V — samogłoska, D — dyftong):

CV {ma-pa)    VC (a/-ma)

CYC (ter-mi-nar)    YCC (ńw-tin-to)

CCV (tra-tar)

CCVC (frtw-la-do)

CVCC (cons-tar)

CCVCC' [trans-pa-ren-cia) V (a-tun)

CD (cua-dro) CDC (cuen-lo) CCD [trai-go)

CCDC [cruel, trein-ta) D (oi-go)

DC (buer-ta)

Określenie liczby sylab w wypowiedzi ustnej nie przysparza w zasadzie większych kłopotów. Odpowiada ona bowiem liczbie głosek wyróżniających się najwyższą mocą akustyczną (w języku hiszpańskim, jak już wspominaliśmy, są to zawsze samogłoski). Inaczej wygląda sprawa w rozgraniczeniem (hiszp. delimitación) sylab, ponieważ nawet zapisy mowy uzyskiwane przy pomocy spektrografów akustycznych nie dostarczają niezbędnych w tym przypadku wskazówek. Granice między sylabami ustala się.w języku hiszpańskim według następujących zasad:

Samogłoski

1)    Najkrótsza sylaba składa się z samogłoski lub dyftongu: uva [u-Ba], /nieco [we-ko], aereo [a-e-re-oj.

2)    Dwie samogłoski mocne znajdujące się obok siebie tworzą odrębne sylaby: feo [fe-o], caótico [ka-ó-ti-ko], funta [fa-ć-na], coetaneo

57

1

Iinplozja (hiszp. implosión) jest to moment zwierania się narządów mowy, eksplozja (hiszp. explosión) — szybkie rozwieranie się uprzednio zwartych narządów mowy.