23020 Mikrobiologia1

9G Zakażenia grzybicze u zwierząt.

bicze mogą być przenoszone ze zwierzęcia na zwierzę, ze zwierząt na ludzi i z ludzi na zwierzęta, a także ze środowiska na ludzi lub zwierzęta - przez zakażenie kontaktowe lub drogą pośrednią.

1,1.3. Mechanizmy patogenezy w zakażeniach derinatofitami

Grzybice skórne mają charakter sezonowy. Okresem sprzyjającym występowaniu choroby jest czas, kiedy zwierzęta długo pozostają w zamkniętych pomieszczeniach, a więc na przykład późna jesień i zima. Skóra ssaków może być kolonizowana przez dermatofity, jak też i inne grzyby niezaliczane do tej grupy. Zdolność grzybów do adherencji do warstwy zrogowaciałej naskórka, a także możliwość wykorzystywania zawartej w niej keratyny świadczą o właściwościach inwazyjnych grzybów. Najbardziej zewnętrzna warstwa naskórka

-    stratum corneum - „pośredniczy” w kontaktach między skórą a środowiskiem zewnętrznym. W momencie narodzin skóra jest sterylna, ale niebawem zostaje zasiedlona przez liczne mikrorganizmy stanowiące później jej normalną komensaliczną biotę. Dermatofity nie mogą być uznawane za jej składnik.

Początkową fazę infekcji, podobnie jak w przypadku infekcji grzybami drożdżopodobnymi, stanowi adherencja artrospor do komórek warstwy rogowej naskórka. Dotychczas nie ustalono, czy w procesie adherencji wytwarzają się chemiczne bądź fizyczne wiązania pomiędzy zarodnikami grzybów a keratynocytami. Wykazano, że już po 6 godzinach przylegania zarodników grzybów do keratynocytów, które zawierają aminokwasy stymulujące proces germinacji, rozpoczyna się kiełkowanie grzybni, zapobiegające zluszczaniu zarodników. Podczas wczesnego okresu kiełkowania i formowania strzępek dermatofity wygrywają konkurencję z biotą bakteryjną na skutek produkcji antybiotyków. Mają one zdolność syntezy antybiotyków (Dlaktamowych, pochodnych kwasu fucydynowego oraz streptomycyny. Następnym etapem zakażenia jest penetracja warstwy rogowej przez grzybnię. Dermatofity są wrażliwe na podwyższoną temperaturę i dlatego nie penetrują głębszych warstw naskórka. Ponadto niektóre składniki osocza - transferyna i fagocyty

-    zapobiegają ich dalszej penetracji. Pod wpływem keratynazy, po denaturacji keratyny, na skutek alkalizacji środowiska aktywowana jest kaskada enzymów produkowanych przez dermatofity.

Grzyby należące do dermatofitów cechuje aktywność proteolityczna, keratynolityczna i Iipoli tyczna. Dermatofity produkują między innymi pro-

%

teinazę serynową, urokinazę i aktywator plazminogenu typu tkankowego, biorące udział w zewnątrzkomórkowym katabolizmie białek. Wytwarzanie tych enzymów przez grzyby wydaje się odgrywać główną rolę w momencie atakowania skóry. Sulfitoliza, nieenzymatyczny proces denatnracji keratyny, jest uzupełnieniem działania enzymatycznej keratynolizy przez dermatofity. Keratynazy wytwarzane przez dermatofity wykrywane są za pomocą różnych technik (FAT, przeciwciała monoklonalne) w bioptatach ze skóry i włosach w doświadczalnych zakażeniach. Dermatofity dysponują więc szerokim wachlarzem enzymów umożliwiającym im przeżycie na skórze. Dodatkowo środowisko skóry sprzyja im, ponieważ:

1.    Stratum corneum (warstwa zrogowaciała) skóry jest warstwą pozbawioną naczyń krwionośnych, złożoną z wyspecjalizowanych, ale martwych komórek, odległą od miejsc, gdzie aktywne są mechanizmy obronne.

2.    Warstwa ta jest dobrze uwodniona - woda wydzielana jest przez gruczoły ekrynowe w czasie transepidermalnego odparowywania. Temperatura jest niższa niż wewnątrz ciała, a pH w zakresie 5,5-6,7 jest dobrze tolerowane przez dermatofity. Skóra jest też dobrze dotleniona.

3.    Stratum corneum sprzyja rozwojowi dermatofitów, ponieważ na jej powierzchni występują białka, tłuszcze, węglowodany i mikroelementy, na przykład jony żelaza, a więc związki zaspokajające zapotrzebowanie na składniki wzrostowe dermatofitów.

4.    Ukształtowanie anatomiczne niektórych obszarów Lej warstwy dodatkowo sprzyja wzrostowi dermatofitów - okrywa włosowa działa jak pułapka zatrzymująca rozsiewane drogą powietrzną artrospory. Podobnie zresztą zatrzymywane są zarodniki w hyponychium pod płytką paznokciową czy w przestrzeniach międzypalcowych, czy fałdach skóry, gdzie dodatkowo sprzyja im jeszcze okluzja. Eksperymentalnie wywołana olduzja powoduje sfałclowanie stratum corneum i akumulację złoszczonych korneocytów na jej powierzchni. Ponadto w warunkach patologicznej hyperkeratozy stratum corneum ulega znacznemu pogrubieniu, co dodatkowo sprzyja rozwojowi dermatofitów.

Ze względu na pewne preferencje wykorzystywania keratyny, a także na środowisko, z którego najczęściej izoluje się różne gatunki dermatofitów, grzyby te podzielono na:

♦ zoofilne - izolowane najczęściej jako patogeny zwierząt, ale stanowiące równie często czynnik etiologiczny grzybic skórnych u ludzi. Należą