24610 P1260035

118

Dla te nawiązują wyrośnie do form znanych w kulturzo łużyckiej, a w grobach kultury pomorskiej występują dopiero we wczesnym i środkowym okresie lateńskim. Szczególnie częste są na obszarach silnego oddziaływania kultury łużyckiej, zwłaszcza na Śląsku i Malopolsoe'’ •

Ornamentyka popielnic Ornament jodełkowy

Typ I. Odmiana A. Odmianę tę charakteryzują motywy drobne -są to krótkie, gęste odgałęzienia booane, wyryte po obu stronach linii ciągłej tworzącej trzon jodełki. Przedstawiane są w układzie horyzontalnym u nasady szyi w formie szlaków nieciągłych /Tsbl.ZTIl 1 i XX, 13/. V układzie horyzont a Ino-wertykalnym motywy odmiany A występują wówozaa gdy od poziomego szlaku zwieszają się jodełki w formie frędzli /Tabl.XX,14/< Ba popielnicach z Grabowa Bobowskiego, pow. Staro grad Gdański i Kierwsłdu, pow. Tczew /Tab1.XVII,2/, omawiane elementy są częścią składową gałązek jodełek o szerokich odgałęzieniach bocznych, oddzielonych od siebie dodatkowo gałązkami odmiany A. Ornament strefowy reprezentowany jest rzadko /Tabl.ZTU, 5 i XX,15/. Poszczególne motywy tworzą puste'trójkąty na górnej partii brzuśca, skierowane wierzchołkami naprzemlan ku górze, i ku dołowi. Ha popielnicy z Bąbczyna, pow. Wągrowiec jodełki umieszczono w trójkątnych polach razem z innymi motywami; tworzą one z nimi wspólnie ornament pasowy. W układzie wertykalnym motyw taki spotykany jest na szyjkach naczyń z tyłu wyrytego napierśnika /Tabl.XX, 7/» lub na górnej partii brzuśca /Tabl.XX,16/, gdzie zwiesza się od rysunków klamer napierśników. Rzadko pojedyncze gałązki wchodzą w skład przedstawień obrazowych, a często wyryte są w formie frędzli zwieszających się od innego rodzaju ornamentów, jako grupy kilku /1-4/ gałązek, ukośnie ustawionych wobec siebie /Tabl.XX,9/. Omówione wyżej zastosowanie tej odmiany miały znaczenie przeważnie

dcKorecydno, często powiązane z tektoniki naczynia, lub służy1; do formowania stref ornamentalnych. Ha kilku popielnicach utyto ich, jako zestawu środków do utworzenia przedstawień obrazowych /Tebl.XVH,3, 14/, Popielnice, ne których umieszczone aą tego rodzaju motywy mają powierzchnie najczęściej czernione, gładkie, a ryty zdobione są inkrustacją. Są to zarówno naczynia posiadające wyobrażenia twarzy, jak i ich pozbawione., należące przeważnie do I i II typu. Oprócz popielnic, zdobiono są w ten sposób niektóra kubki o czarno-lśniącej powierzchni. Ha pokrywach motywy taj odmiany tworzą ornament zamknięty, rozetowy, o promieniście rozchodzących się z wierzchołka gałązkach. W kilku przypadkach te aaaa elementy występują jednocześnie na pokrywie i na popielnicy, nadając całości jednolity styl zdobniczy. Uożns tu wymienić pokrywy, na których powtarza, aię motyw krzyża, gdy dwie gałązki przecinają się na wierzchołku pod kątem prostym /Tabl.XX,14,17/. Bozeta taka może być zwieńczona u podstawy pokrywy koliście obiegającą gałązką jodełki /Tabł.XYII,2/, albo kółko takie wyryte jest pod wierzchołkiem. Bardziej ozdobne pokrywy posiadają dwa okręgi z jodeleki jeden u podstawy, drugi zaś bliżej wierzchołka - wówczas rozeta składa się z rytmicznie powtarzających się stref trójkątów lub czworokątnych /'l'abl.XX,15/. Swoisty ornament znajduje się no pokrywach popielnic z Grabowa Bobowskiego i Kierwałdu, /Tabl.XVII,2/, gdzie jodełki oblegają powierzchnię w łukowato wyglętyoh gałązkach, łączących się końcami ze sobą. Motywy te występują również aa pokrywach wówczas, gdy popielnica zdobiona jest inaczej, lub pozbawiona ornamentyki.

Od lniana B. Motywy różnią się od poprzednich tym, że trzon jodełki składa się nie z jednej, lecz z kilku /2-5/ równoległych linii ciągłych od których odchodzą odgałęzienia boczne. jSlementy taj odmiany tworzą ornamenty o układach takich samych, jak u wyżej omówionej. (7 układzie horyzontalnym umieszczone są dwa szlaki, jeden