25000 skanuj0093 (13)

190 Spójność grupy

Olsz.cwska-Dyoniziak B., 1972. Metodologiczne i socjologiczne problemy luitloń nad społecznościami lokalnymi, „Studia Socjologiczne" nr I.

Sowa K.Z., I9S8, 11'stęp do socjologicznej teorii zrzeszeń, PWN. Warszawa.

Tarkowski J.. 1994, Pojęcie społeczności lokalnej |w:] tegoż, Socjologia świata polityki, t. I: H'/adza i społeczeństwa ir systemie autorytarnym, ISP PAN, Warszawa.

Tdnnics F., t9SS, Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kulimy, PWN, Warszawa.

Turowski J., 1994, Socjologia. Wielkie struktury społeczne. IN KUL, Lublin.

Warner W.L.. I.unt P.S., 19'II, The Social kije nf a Modern Community (Yankce City Serics I), Yale Univ. Press. New I Iaven.

Spójność grupy, siła dążności i motywacji osób do uczestnictwa w działaniach grupy. D. Cartwrighl [1979) wskazuje na dwa rodzaje czynników wpływających na te dążności: 1) czynniki będące pochodną atrakcyjności grupy, 2) czynniki wypływające z atrakcyjności alternatywnego uczestnictwa. Atrakcyjność grupy dla jej uczestników zależy od tego, w jakim stopniu potrzeby i oczekiwania jednostek mogą być realizowane w ramach danej grupy. Wymienia się następujące potencjalnie atrakcyjne właściwości grupy: 1) charakter celów grupowych, 2) wysoki prestiż grupy, 3) styl przywództwa umożliwiający współuczestnictwo w podejmowaniu decyzji, 4) wzajemna atrakcyjność osobista uczestników, 5) niewymuszone uczestnictwo, 6) wielkość grupy, 7) charakter działalności, 8) charakter kontaktów' wewnątrz grupy, 9) współzawodnictwo z innymi grupami, 10) zgodnie aprobowana hierarchia pozycji w grupie. Wzrost spójności grupy powoduje zwiększenie: 1) konformizmu jej uczestników, 2) ich lojalności wobec grupy, 3) ich poczucia bezpieczeństwa. Natomiast wpływ spójności grupy na jej sprawność nic jest jednoznaczny. Grupa spójna może działać efektywnie albo nieefektywnie, w zależności od ustalonego przez grupę poziomu norm wykonawczych. Niska spójność przy wysokim poziomie norm wykonawczych wpływa na obniżenie sprawności grupy. W grupach współzawodniczących lub walczących ze sobą wysoka spójność powoduje możliwość wystąpienia zjawiska zwanego „grupowym myśleniem". (M.P.)

Zob. grupa społeczna, grupowe myślenie konformizm.

Literatura:

Cnrlwrighl D., 1979, The Naturę of Gro i p Co-hcsiveness [\v:| Rcadings in Organizational Peliavior, R.C. Museman, A.D. Cnrrol (cils), Allyn ani! Uacon Inc., Boston.

Stagnacja, zob. rozwój społeczny.

Standardy zachowań, zob. wzory i modele.

Status, zob. rola społeczna, warstwa społeczna.

Statyka społeczna, jeden z działów socjologii zajmujący się badaniem staiktury i organizacji społeczeństwa (zbiorowości). Podział na statykę i dynamikę społeczną wprowadził do socjologii August Comte. Zadaniem statyki jest analiza wzajemnych związków i oddziaływań stałe występujących między różnymi częściami systemu społecznego. Statyka odnosi się do badan a swoistej „anatomii" społeczeństwa. Zajmuje się badaniem porządku społecznego, w tym zwłaszcza kształtowaniem i utrzymywaniem się społecznego konsensu. Głównym przedmiotem zainteresowania jest tu problematyka rodziny, podziału pracy, własności, państwa, języka i religii. Ogólniej wskazuje się, Ze statyka w ujęciu A. Comtc’a to swoista teoria instytucji (zob. [J. Sz.acki 1983, s. 274]).

Podział na statykę i dynamikę soołcczną widoczny jest w dorobku socjologicznym Herberta Spencera - z jednej strony znaczące miejsce zajmuje w nim problematyka ewolucji, a więc zagadnienie dotyiz.ącc dynamiki, z drugiej, posługiwanie się analogią organicystyczną w opisie funkcjonowania

społeczeństwa stanowi wyraz zainteresowania kwestiami charakterystycznymi dla statyki. H. Spencer jest autorem pracy Social Stalics, opublikowanej w 1850 r. Do dorobku wspomnianych klasyków myśli socjologicznej nawiązał Frank Lester Ward. W jego ujęciu statyka społeczna dotyczy badań struktury społeczeństwa. Rozwój społeczny to zmiany strukturalne. Dynamika społeczna dotyczy w tym ujęciu ustalenia genezy i celu (jjcncsis and lelcsi.s) tych zmian.

Zagadnienia tradycyjnie zaliczane w obręb statyki społecznej podejmowane są przez funkcjonalizm. Problemy utrzymywania się Indu społecznego, zasad funkcjonowania systemu społecznego, badanie wzajemnego oddziaływania różnych elementów systemu społecznego stanowią główne dziedziny zainteresowania badaczy tego kierunku. Charakterystyczne jest także rozpatrywanie każdego zjawiska i procesu społecznego pod kątem jego oddziaływania na cały system społeczny.

We współczesnej socjologii podział na statykę i dynamikę społeczną nic ma charakteru ostrego przeciwieństwa. Przykładowo, wyróżnia się ujęcia teoretyczne, kładące większy nacisk na badanie procesów zmian i konfliktów, lub ujęcia koncentrujące uwagę na wyjaśnianiu problemu porządku społecznego bądź zasad funkcjonowania systemu społecznego. Pierwsze z tych ujęć Ralf Dahrendorf [ 1968] określał jako teorie kocrcyjnc, drugie jako teorie integracyjne. Oba typy ujęć są komplementarne, a nic przeciwstawne. Statyka i dynamika społeczna nic mogą być już traktowane jako osobne dziedziny (resp. działy) socjologii, gdyż realnie dokonujące się procesy społeczne zawierają w sobie oba te aspekty (statyczny i dynamiczny). Podział ten, mając charakter wyłącznic porządkujący, może być stosowany, dopóki jest przydatny. Jeśli okaże się podziałem deformującym badany przedmiot (problem), winien być odrzucony. Jednym z przykładów ilustrujących ten typ podejścia jest praca Lewisa A. Cosera [1966], w której autor zajmując się zagadnieniem konfliktów społecznych, zaliczanym zazwyczaj do obszaru dynamiki społecznej, uczynił to z perspektywy funkcji pełnionych przez, to zjawisko w ramach systemu społecznego - przyjęte więc zostało stanowisko charakterystyczne dla statyki społecznej. (A.S.)

Zob. dynamika społeczna, lunkcjonnli/m. insiy-lucja, porządek społeczny, synchroniczność.

Literatura:

Coscr L.A.. 1966, The Functions of Social Cno■ Jlici, Frec Press, New York.

Dahrendorf" R„ 1968, Oni of Utopia. Tnwanl a llcnricntatinn of Sociolngical /Inolysis |w | tegoż, Fs.wys in the Theory nfSncicly. Stanford Uuiv. Press, Stanford, Caliliirma.

Maus II., 1962, /I Short Ilistery of Snaoloyy.

Routledgc and Kegnn Paul, London.

Szacki 1983, Historia myśli socjologiczne). PWN, Warszawa.

Stereotyp, zob. przesąd, uprzedzenie. .

Stosunek społeczny, system oddziaływań wzajemnych dwóch podmiotów (jednostek lub grup) postępujących zgodnie z obopólnie zaakceptowanymi normami. Obejmuje on następujące elementy: partnerów stosunku, obowiązki partnerów, łącznik (kontakt) społeczny, powinności partnerów. Realizując wzajemne obowiązki, partnerzy świadomie dążą do wyeliminowania zarówno svcwuętrznych, jak i zewnętrznych upływów zakłócających tę realizację. W tym sensie mamy do czynienia z wyodrębnieniem stosunku jako względnie odosobnionego układu działań. Łącznikiem społecznym są wspólne dla partnerów wartości, które stanowią konieczny i wystarczający warunek wzajemnych oddziaływań w zakresie ich obowiązków. Powinnością kaz-i dego z. partnerów jest wytwarzanie sytuacji, 1 które umożliwiałyby partnerowi wykony-1 wanic jego obowiązku lub zapobieganie sytuacjom utrudniającym to wykonywanie [F. Znaniecki 1973, s. 96],

Ponieważ stosunki społeczne są dynamicznymi systemami działań, nic wystarczy wiedzieć, jakie normy zachowania uznawane są przez partnerów za obowiązujące.