25258 IMG86 (4)

70

lub różowawym. watowatym nalotem. Występuje on u postaci dorosłych, szczególnie n„ odwłoku, na wachlarzykach czulków, w miejscu połączenia głowy z tułowiem, na stawach nóg. Samice w zarażonych populacjach chrabąszczy składają ponadto mniejsze ilości jjj a barw a zarażonych jaj jest niżowa.

Metarhilium anisopliae Metschnikov. Sonik, i in. Cechą systematyczną tego gatunku jest tworzenie się skupień zarodników w ściśle przylegających do siebie łańcuszkach nj trzonkach konidialnych podobnych nieco jak u PeniciUium. Jest to gatunek oligofagiczm występujący m.in. na pędrakach żukowatych. komikach, poprochu cetyniaku. zaw isaku hn. rowcu. u których powoduje tzw. zieloną muskardynę Rozwój w porażonych żywicielach trwa 7-10 dni. a w odpowiednich warunkach wilgotnościowych ich martwe ciała pokrywa-ją się początkowo białym, następnie zielonkawym i wreszcie czamoziclonym nalotem zarodnikującej grzybni. W ostatniej fazie rozwoju grzybnia przybiera na martwych owadach kształt poduszcczkowatych. ciemnozielonych wypukłości.

PaecUomycesfumoso-roseus (Wiseł Brown cl Smith (= Spicaria - haria fnmosu-ro-sea Wisc). Wywołuje pospolitą muskardynę gąsienic i poczwarek motyli przebywających w ściółce, na których ciele wytwarza mączysiy nalot o brudnoróźowym zabarwieniu. Występuje często w formie korcmialnej. Jest także potencjalnym pasożytem chrabąszczy. Dawniej gatunek ten był znany pod nazwami PaecUomyces farinosus (Holm cx F. Grayi Brown et Smith lub haria (= Spicaria) farinosa Dieks. Jest bardzo rozpowszechnionym grzybem owadobójczym, występującym na owadach, głównie larwach i poczwarkach w różnych grupach systematycznych, a m.in. na zimujących w ściółce pierwotnych szkodnikach sosny: poprochu cetyniaku. barczatce sosnówce, zawisaku borowcu, strzygom choi-nówcc. osnui gwiaździstej, borecznikach (rys. 6.6). Zarodniki powstają w łańcuszkach na wydłużonych i zaostrzonych fialidach flaszcczkowatego kształtu. Fialidy mogą występo-

Rysunek 6.6

Objawy pospolitej muskardyny poczwarek zawtsaka borowca wywołanej przez Paecilomyces lumoso -roseus (Wise) Brown et Smith (lot W. Fijałkowską

Patogeny owadów i entomotagi 71

wać na strzępkach pojedynczo lub w zgrupowaniach na trzonkach konidtalnych na wzór PeniciUium. Na porażonych owadach pasożyty występują w dwóch formach: koremialncj i bezkorcmialncj. Forma knrcmialna tworzy się w warunkach odpowiednio wysokiej wilgotności otoczenia na grubym, mocnym oskórku żywiciela. Na owadach z miękkim oskór-kicm i przy malej wilgotności tworzy się forma bczkoremialna. Korcmia mogą mieć kształt buławkowaty. drzewiasto rozgałęziony lub prosty. Zarówno mączysty nalot, jak i korcmia mogą mieć barwę białą, żółtą lub kremow ą, co zależy od warunków oświetlenia. Niekiedy na nalocie i koroniach pojawia się barwa pomarańczowa lub czerwona. Występuje ona tylko u tych okazów, na których pasożytowały strzępczaki mikofilnc. głównie TrUirachium isariae o czerwonych zarodnikach.

6.1.5. Pierwotniaki

Choroby powodowane przez pierwotniaki noszą nazwę prolozooz. Pierwotniaki wywołujące choroby spotykane są we wszystkich rzędach tych zwierząt, a szczególnie wśród sporowców - Sporozoa. mianowicie u gregaryn (Gregarinomorpha). kokcydii (Coce ido-morplui), haplosporydii (Haplosporidia) i mikrosporidu iMicrosporidia).

Cykl rozwojowy pierwotniaków jest skomplikow any, występuje rozmnażanie płciowe i bezpłciowe. U sporowców w rozmnażaniu płciowym występują dwie fazy: proces produkowania gamet, a po zapłodnieniu i wytworzeniu zygoty proces wytwarzania spor. Spory po porażeniu nowego żywiciela przekształcają się w formy wegetatywne - schiz.onty. po czym następuje proces bezpłciowego ich rozmnażania, czyli schizogoma. Schizogonia prowadzi do wyczerpania i śmierci żywiciela, a następnie w wyniku przemian pokoleń pojawia się znowu pokolenie płciowe (rys. 6.71. Pierwotniaki chorobotwórcze atakują zwykle przewód pokarmowy owadów, powodując rozpad komórek cpitelium jelita środkowego.

Rysunek 6.7

Cykl rozwojowy pierwotniaka Thelohania hyphanlnae Weis (zKoehlera. I966a)