26507 skanuj0057 (39)

1 14 Ocena szkolio

1 14 Ocena szkolio

ri

nie z terminem stopień szkolny¹⁰⁷. Przez ocenę rozumiemy równie/ informację o efektach uczenia się, dostarczoną uczniowi prze, kogoś, łącznie z wartościowaniem tych efektów¹⁰⁸. Ocena jc,l więc zbiorem informacji o efektach pracy ucznia wraz z warto ściowaniem tych efektów w postaci stopni^l09.

\ r>

Ocena jest, a właściwie powinna być zawsze rezulla tern oceniania czyli wartościowaniem rozbieżności między aktual nym a pożądanym poziomem wiedzy ucznia. Obiektywnie ocenia ten nauczyciel, który określa jednakowy dla wszystkie)' uczniów poziom wiedzy, czyli punkt odniesienia, wyznaczony wymaganiami programu nauczania, stosuje jednakowe clln wszystkich uczniów kryteria wartościowania (inaczej kryteria ocen y)D

Stopnie szkolne są ważnym, choć nie najlepszym motywem uczenia się. Od pierwszego dnia pobytu w szkole należy dzieclu > wdrażać do uczenia się „dla wiedzy" i zaspokajania ciekawości poznawania, a nie zaś dla „stopni". Należałoby też wiele uwagi poświęcić kontroli i samokontroli.

iv

Całkowite usunięcie stopnia szkolnego przy jednoczesnym eksponowaniu kontroli i wdrażaniu dzieci do samokontroli implikuje nie tylko wydatnie podniesienie wyników nauczania, lecz także wzrost poziomu uspołecznienia uczniów oraz korzyst ne zmiany stosunków społecznych w klasie szkolnej¹¹⁰.

Istotną cechą współczesnej teorii dydaktycznej jest rozdzielenie kontroli od oceny^{1 2 3}. Każde poprawne ocenianie (wystawianie stopni) musi być poprzedzone kontrolą, natomiast nie po każdej kontroli musi następować ocenianie. Jest to jeden z symptomów nowoczesnej szkoły.

W procesie kształcenia posługujemy się najczęściej ocenami o charakterze subiektywnym i dlatego narażamy się w konsek-

wencji na zarzut dowolności i subiektywizmu⁴. Niedostatek obiektywizmu przejawia się m.in. w tym, że:

—    ci sami uczniowie otrzymują różne oceny z tych samych przedmiotów nauczania w różnych szkołach tego samego typu,

—    różni nauczyciele różnie oceniają te same prace uczniów,

—    w różnych okresach czasu ten sam nauczyciel różnie ocenia te same prace^{5 6}.

Jakie zasady należałoby przyjąć, aby uchronić się od subiektywizmu? Przyjęte oceny odnoszą się do realnego stanu rzeczy i mogą wyrażać aprobatę lub dezaprobatę (oceny pozytywne, oceny negatywne). Po przeprowadzeniu rozpoznania wyrażamy /.danie oceniające.

Istotną podstawą każdej oceny badanego stanu są normy lub zespół norm¹)⁴, cechą każdej normy jest powinność, która oznacza, że analizowany stan odnosimy w zasadzie do stanu prawidłowego lub nawet wzorcowego, na przykład rozwój psychiczny konkretnego dziecka porównujemy z prawidłowościami rozwojowymi dzieci w różnych okresach życia.

Jasno sprecyzowane kryteria oceniania zapewniają obiektywność, trafność, rzetelność i jawność ocenie szkolnej, i są przy tym wskaźnikiem osiągnięć uczniów.

Przez kontroli rozumie się porównywanie wykonania z wyznacznikami, stanu faktycznego ze stanem wymaganym⁷. To porównywanie z wyznacznikami występować może w różnych momentach procesu kształcenia i dotyczyć różnych czynności uczniów. I tak np. można sprawdzać (kontrolować), czy uczeń zrozumiał cel i temat lekcji, czy dobrze przygotował aparaturę do wykonania doświadczenia, czy dobrze zrozumiał nowo poznaną regułę gramatyczną.

1

' Kuligowska K., Stosunek nauczycieli i uczniów do kontroli i oceny szkolnej. „Nauczyciel i Wychowanie" 1979, nr 3.

^I,J* Kolecki ]., Wrona L., Samokształcenie a samodzielne uczenie się. Ch o wanna 1981, z. 3. ^|,w Kolecki Dydaktyczne a społeczne znaczenie oceny szkolnej. „Przegląd Oświat o wo--Wychowawczy" 1986, nr 1.

2

¹¹¹¹ Gliwa B., Sterowanie kontrolą pedagogiczną a wyniki nauczania. Warszawa 1978.

3

Kuligowska K., op. cit., s. 53.

4

Kawula S„ Rodzaje, i rola ocen tu diagnostyce pedagogicznej środowiska. „Ruch Pedagogiczny" 1980, nr 5.

5

^,w pi_ct_er j _; Egzamin obiektywny. Warszawa 1973, s. 13.

^1,4 Sośnicki K., Prawo, norma, zasada. „Ruch Pedagogiczny" 1958, nr 2.

6

os Berezowski E., Pólturz.ycki J., Kontrola i ocena w procesie kształcenia dorosłych.

7

Warszawa 1975, s. 25.