87050 skanuj0061 (43)

122 Ocena szkoliła

—    mechaniczne egzekwowanie wiadomości przewidzianych programem nauczania,

—    stosowanie różnych form bezpośredniego sprawdzania zakresu wiedzy nabytej przez ucznia zamiast kreowania sytuacji umożliwiających podejmowanie zadań, w których uczeń wykorzystywałby nabytą wiedzę,

—    nieuwzględnianie wkładu pracy dziecka, oryginalności rozwiązań, dochodzenia do celu własną drogą, samooceny, ignorowanie zainteresowań, indywidualnych możliwości, uzdolnień i upodobań.

Konsekwencją tradycyjnego oceniania dla dziecka jest:

—    blokowanie jego twórczych możliwości i obniżanie ciekawości poznawczej,

—    stymulowanie egocentryzmu dziecka (dba tylko o własny interes),

—    prowokowanie do niewychowawczej rywalizacji, konkurowania z innymi,

—    wzmacnianie jedynie zewnętrznej dyscypliny, a osłabianie wewnętrznej, bardzo odpornej na trudności pojawiające się przy uczeniu się czegoś nowego,

—    zdobywanie dobrej oceny jest głównym celem działania dziecka.

• Aby dokonać jakichkolwiek zmian w systemie oceniania, należy postawić kilka zasadniczych pytań:

—    komu ma służyć ocenianie (dziecku-rodzicom-nauczycie-lowi)?;

—    co oceniać (uzyskany efekt-wysiłek-proces działania-dro-gę dochodzenia do czegoś-poszukiwanie-błądzenie)?;

—    jak ujmować związek między programem kształcenia a ocenianiem (realizować program czy interpretować)?;

—    po co oceniać (dla samej oceny, czy jako podstawy dalszej pracy z dzieckiem, z rodziną, a także dla auto-korekty postępowania nauczyciela)¹?

Cele procesu oceniania winny dotyczyć:

CeX\ Oś

%

A '

—    efektów procesu edukacji,

—    poziomu procesu rozwojowego dziecka.

W odniesieniu do celu edukacyjnego chodzi o to, czy oczekiwania i wymagania nie są zbyt wysokie, niskie; czy dziecko zmierza we właściwym kierunku, czy uzyskuje efekty w określonym czasie.

I Przy celu odnoszącym się do rozwoju dziecka musimy określić nie tylko, na jakim poziomie rozwoju jest dziecko aktualnie, ale też jak jest daleko względem swych własnych możliwości. Z tą ostatnią oceną łączy się metoda wspierania, polegająca na dostosowywaniu wielkości pomocy do poziomu funkcjonowania dziecka, przechodząc do wyraźnego, bezpośredniego instruowania, gdy dziecko sobie nie radzi, aż do stosowania bardziej pośrednich i wymagających form pomocy, gdy zbliża się do samodzielności¹²⁶. Jest to efektywna metoda nie tylko osiągania doraźnych sukcesów, lecz także wpajania zdolności niezbędnych do samodzielnego rozwiązywania problemów w przyszłości.

W czym powinny nastąpić zmiany, aby system oceniania nie był tylko poszukiwaniem zewnętrznych form wyrażania ocen przez-dorosłego? Przede wszystkim zmiany dotyczyć powinny kryteriów, które mają być jasne,^e względu na które analizowany jest proces działania dziecka i uzyskiwany przezeń efekt. Możliwe jest to tylko wtedy, gdy uczący dobrze wie, jaki program względem dziecka jest przezeń realizowany. Prezentuje to model na następnej stronie¹²⁷.

A więc ocena winna służyć dziecku i dorosłemu, i powinna im obu właściwie korygować swe dotychczasowe postępowanie. Aby to było możliwe, to ocena powinna być:.

a) miarą tego, jak daleko w rozwoju jest dziecko względem wymagań stawianych przez nauczyciela;

^l2A Vasta R., Haith M. M., Miller S. A., Psychologia dziecka. Warszawa 1995, s. 391. ¹²⁷ Misiorna E., Brzezińska A., Ocenianie dziecka w młodszym udeku szkolnym..., op. cit.,

1

Misiorna E., Brzezińska A., Ocenianie dziecka..., op. cit., s. 33.