27413 kapsu│ki8

ich wymiarów, przetłacza się przez odpowiednie przegrody sączące lub poddaje homogenizacji wysokociśnieniowej, przeciskając kilkakrotnie produkt przez szczelinę o regulowanej średnicy.,¹

. Liposomy są stosunkowo nietrwałe. Ich trwałość można zwiększyć podczas suszenia sublimacyjnego (str. 56). Aby zapobiec tworzeniu się kryształów lodu wewnątrz liposomów, dodaje się do nich krioprotektorów (np. sacharozę, man-nitol, dekstran). Zawiesinę liposomów sporządza się ex tempore po dodaniu do wysuszonego produktu wody i lekkim wstrząśnięciu.

Jak dotąd liposomy mają największe zastosowanie jako nośniki leków cytostatycznych podawanych dożylnie oraz w biotechnologii, gdzie wykorzystuje się je do celów transfekcji komórek. W postaci zawiesiny liposomów podawane są dożylnie: daunorubicyna, doksorubicyna, amfoterycyna B. Wykazano zmniejszoną toksyczność ogólną, a zwłaszcza kardiotoksyczność, oraz zwiększenie aktywności przcciwnowotworowej rn.in. daunorubicyny podawanej w postaci liposomów. Wydaje się, że liposomy pozwolą zrealizować ideę terapii celowanej - substancja lecznicza będzie dostarczona za pomocą tych nośników do określonego narządu. Można to osiągnąć poprzez modyfikację ładunku i składu liposomu, a przede wszystkim wiążąc na jego powierzchni przeciwciała, dzięki czemu liposomy z zamkniętą substancją leczniczą będą gromadzić się w tkankach, w których występują specyficzne białka, np. w tkankach nowotworowych.

Wykazano też zwiększone działanie przeciwbakteryjne antybiotyków, np. gen-tamycyny, w liposomach w zakażeniach płuc wywołanych przez Klebsiella pneu-moniae, amfoterycyny B w ogólnych zakażeniach grzybiczych. Postacie lipo-

somalne mogą przedłużyć działanie niektórych Icków stosowanych do oczu (np. z pilokarpiną, chloramfenikolem), a także podanych dożylnie lub podskórnie (np. wazopresyna odpowiednio do 4 i 20 dni).

'--Zamknięcie niektórych substancji leczniczych, np. witaminy A i E, w liposo-mach ma również korzystnie wpływać na wchłanianie ich z maści. Pewne działanie nawilżające wykazują liposomy stosowane w kremach kosmetycznych.

f11.6    l

Mikrosfery

Mikrosfery są to monolityczne, porowate mikrokułeczki o wielkości l—500 pm. Są to postacie leku o przedłużonym działaniu. Zbudowane są z różnego rodzaju polimerów, w których substancja lecznicza jest rozpuszczona lub zawieszona. Schemat struktury mikrosfery i ich obraz elektronowy przedstawiają ryc. I 1.20 i 11.21. Mikrosfery różnią się budową od zbliżonych im kształtem, a niekiedy i wielkością, omówionych uprzednio mikrokapsułek i liposomów. W mikrokapsułkach substancja lecznicza w postaci płynnej lub stałej otoczona jest błoną polimerową. Tymczasem w mikrosferach substancja lecznicza jest inkorporowana (rozpuszczona łub zawieszona) w matrycy polimerowej.

Mikrosfery znajdują najczęściej zastosowanie jako leki do podawania pozajelitowego. Stąd też stosowane do ich wytwarzania polimery powinny być zgodne z tkankami i ulegać całkowitej biodegradacji. Proces biodegradacji ma charakter chemiczny i fizyczny. Mechanizm chemiczny polega na tworzeniu małych, rozpuszczalnych w wodzie, oligomerów i monomerów przede wszystkim w wyniku hydrolizy polimeru. Natomiast fizyczny mechanizm degradacji polega na erozji

5ubsłancja

lecznicza

Polimer

Ryc. 11.20. Schemat budowy mikrosfery.

Ryc. 11.21. Mikrosfery - obraz z mikroskopu elektronowego.

231